Çalışkanlığıyla tanınan karınca ile yiyip içip yatan Ağustos Böceği masalını bilmeyen yoktur. Karınca çiçeklerden tohumlar, ağaçlardan meyveler, topraktan da yemişler toplar kış için biriktirirmiş. Ağustos Böceği ise elinde kemanı ile bütün bahar ve yaz ayları boyunca gezmiş, yemiş ve eğlenmiş. Üstelik kış için hiçbir hazırlık yapmamış. 

Ağustos böceği olmayı tercih ettiğinizde ödeyeceğiniz bedeller masalın sonunda çok güzel anlatılır.

Masaldan ekonomik gerçeklere dönüp bakarsak durumun masalsı anlatımdan daha tatsız olduğunu görürüz. Tercihlerimizin sonuçlarını tecrübe ederek ödediğimiz ağır bedellerin yükü altındayız.

Bireysel olarak veya bütün ülke için durum farklı değil aslında. Atalarımız ne kadar kısa ve öz ifade etmiş “Ayağını yorganına göre uzat” diyerek…

Üretim ekonomisinden vazgeçmek, sadece ekonomik açıdan değil siyaseten de dışa bağımlılığı tercih etmek demektir.

Ekonomik açıdan dışa bağımlılığı olabildiğince azaltıp kendine yetmeyi başarmak ise aynı zamanda kronik bazı sorunlardan kurtulma lüksünüzün olacağı anlamına gelir. Bunları kabaca dış ticaret açığı, bütçenin belini büken faiz yükü ve ithalat ağırlıklı tüketime dayalı israf ekonomisi olarak sıralayabiliriz.

Yıllar içinde tüketime yönelik daha fazla borçlanarak ülkenin bütçesi içindeki faiz yükünü artırmayı tercih ederseniz, toplumun refahından vazgeçmiş olursunuz.

Tarımı en önemli stratejik çıkış yollarından biri olarak kabul etmez ve ihmal ederseniz aç ve açıkta kalabilir, paranız olsa bile ihtiyacınız olan gıda maddelerini satın alamayabilirsiniz.

İthal gıdayı tercih ederseniz aynı zamanda cari açığın dahada büyümesini tercih ediyor, kendi çiftçinizden vazgeçiyorsunuz demektir. Ek olarak istihdamdan ve ihracatın getirisinden de vazgeçtiğiniz anlamına gelir. SGK verilerine göre 2003 yılında 2,8 milyon olan çiftçi sayısı 2021 yılı itibariyle 530 bine inmiş durumda.

2021 yılı TÜİK verilerine göre toplumun % 20’lik kesimi milli gelirin hemen hemen yarısına sahip. Gelir seviyesini referans kabul ederek vergi adaletini sağlayamazsanız, katmanlar arasındaki farkın büyümesini tercih etmişsiniz demektir.

En zengin %20 ile en yoksul %20 arasındaki gelir farkı 8 kat ve yıllar içinde bu fark büyümeye devam ediyor. Varsılın daha varsıl olmasına yönelik politikaları tercih ederseniz yoksula bırakın daha iyi koşullarda hayat sunma şansını, insanca yaşama dair asgari standartları bile çok görüyorsunuz demektir.

Çalışanların hemen hemen yarısının asgari ücret, her üç kişiden ikisinin asgari ücrete yakın gelir elde ettiği bir toplumsal yapı tercih ederseniz, insanlar temel ihtiyaçlarına bile erişimde zorluk yaşar.  

Yapısal dönüşüm yerine palyatif çözümleri tercih etmek, ödeyeceğimiz bedelin büyümesi ve aslında çözümü ertelemektir.

Uzun vadeli stratejik planlamadan vazgeçerseniz, bir süre sonra sorunları kucağınızda bulur ve çözüme extra bedel ve enerji harcamayı tercih etmek zorunda kalırsınız.

Hastane, yol, köprü, havaalanı gibi büyük bedeli olan projelerde rasyonel bütçe ile kamu yararı gözetmeye yeterince özen göstermezseniz, bütçe açığını daha da büyütmeyi ve gelecek nesillere ağır yükler bırakmayı tercih etmiş olursunuz.

Uzman doktorlardan vazgeçerseniz, toplumun sağlığından da vazgeçmişsiniz demektir.

Eğitime ve eğitmenlere yeterince yatırım yapmayı tercih etmezseniz, aslında geleceğinizden vazgeçersiniz.

Fosil yakıtlara alternatif olarak yenilenebilir güneş ve rüzgar enerjisinden yararlanma tercihi aynı zamanda enerjide daha az döviz ihtiyacı ve sürdürülebilir bir gelecek için yatırım demektir. Tersi ise en kötü tercihtir. 

Sürdürülebilir çözümlere odaklanmayı tercih etmezseniz, alternatifsiz kalır ve yüksek bedeller ödeyerek günü kurtarmak zorunda kalırsınız. 

İdeolojik anlayışa dayalı yönetim tercihi, liyakata dayalı rasyonel anlayıştan vazgeçmek demektir.

Kuralsız, kurumsuz, liyakatsız, bilimsel akıldan yoksun bir şekilde deneme yanılma ile yol almayı tercih ederseniz bu akıldışı tercihten yıllar önce vazgeçenleri izlemeye ve onların üretimlerini tüketmeye devam edersiniz.

Sözün özü zamanında gerekli adımları atmayıp toplumun refahını ihmal ederseniz, toplum da sizden vazgeçer.

Tercihleriniz vazgeçtiklerinizdir…

Orhan Ertürk 

[email protected]

https://twitter.com/erturkorhan