Afife Kaya/ Röportaj

Dünya nüfusundaki artışla beraber trafiğe çıkan araç sayısının her geçen gün artması çevre sorunlarını da beraberinde getiriyor.

İçten yanmalı motorlara sahip araç sayısındaki artış ile de zararlı gaz salınımı yükselerek  çevre kalitesini olumsuz etkilediğinden araç performansı için farklı enerji kaynaklarına yönelim başladı. Petrol türevi yakıtların çevreye verdiği zararlar elektrikli araçlara olan talebin artmasında önemli bir etken haline geldi. Buna bağlı olarak şirketlerde bu alana yöneliyor.

Elektrikli araçlara yönelik düzenlemeler ve yatırımlarla beraber bu şirketlerin Türkiye pazarında da sayısı gün geçtikçe artıyor. Biz de ekonomimanset.com olarak bu alanda faaliyet gösteren Voltrun Elektrikli Araç Şarj İstasyonları ve İstasyon Ağı Çözümleri Genel Müdürü Berkay Somalı’ya konuyla ilgili merak edilen soruları yönelttik.

Voltrun’u tanıyabilir miyiz? Pazardaki yeriniz nedir? Yerli bir şirket misiniz?

Voltrun, Zebra Elektronik A.Ş.’nin şarj ağı işletme markasıdır. Zebra Elektronik, 2011 yılında doğmuş ve amacı elektrikli araç şarj ekosistemine donanım, yazılım ve işletme çözümleri sunmak olan yerli bir şirket. Türkiye pazarında bu alana hizmet verene ilk oyunculardanız. Hali hazırda hem şarj ünitesi donanımlarını, hem de bunları uzaktan işletebilmek için gerekli yazılımları geliştirmekte ve Voltrun markası altında şarj istasyonu ağımızı işletmekteyiz.  

Türkiye’de şu an kaç noktada şarj ünitesi var? 

Türkiye’de toplam 3.000’den fazla halka açık veya ortak kullanılan şarj ünitesi var. Bunlardan yaklaşık 500 adeti Voltrun markası altında işletiliyor. 

Bir aracın ortalama şarj maliyeti ve şarj süresi nedir?

Bu tamamen nerede ve nasıl bir ünite ile şarj ettiğinize bağlı. Oturduğunuz binanın otoparkında, 3-4 saat süren bir şarj hizmeti alıyorsanız bunun maliyeti şu anki fiyatlarla 100-150 TL iken, otobanda hızlı şarj ünitelerinden bataryanızı azami 45 dakikada doldurup yola devam etmenin maliyeti 500 TL’yi bulabiliyor. Şarj hizmet bedellerindeki bu farkın nedeni elektriksel altyapı ve üniteler arasındaki yatırım maliyetlerinin arasında büyük farkların olması.

Şarj istasyonları yasal olarak nerelere kurulabilir? Şartları nelerdir? 

Şarj istasyonları araçların park ettiği ve elektriksel altyapının müsait olduğu veya getirilebilir olduğu her yere kurulabilir. Tüm açık veya kapalı bina otoparkları, otoyol dinlenme tesisleri, AVM, restoran, otel vb. alışveriş ve eğlence mekanları, akaryakıt istasyonları, şehir içi park alanları, şarj istasyonlarını en sık gördüğümüz yerler. Elektriksel altyapının yetersiz olduğu noktalarda ya dağıtım firmasına güç artırımı talebinde bulunması gerekiyor, ya da akıllı sistemlerle mevcut gücün en optimize şekilde kullanacak sistemlerin kurulması. Mali koşullar; kurulacak yere, altyapı ihtiyacına ve ünite tipine göre değişiklik göstermekte. AC tip ünitelerin kurulum maliyetleri şu anda 15.000 TL ile 35.000 TL arasında değişebilmekte. DC tip hızlı şarj ünitelerin bu maliyetler katlanıyor. 

Türkiye’de kaç yılda tamamen elektrikli araçlara geçilebilir? Öngörünüz nedir?

Ben 2030 sonrasında, özel bir nedeni yoksa, kimsenin akaryakıtlı bir otomobil alacağını düşünmüyorum çünkü fiyat, performans, bakım maliyetleri ve 2. el satış fiyatları açısından elektrikli araçlar çok daha mantıklı olacaklar. Şu anda araç maliyetleri, menzil ve şarj ünitesi yetersizliği elektrikli araç satışlarının önündeki engeller ancak bunlar hızlı çözülüyor ve önümüzdeki 10 yılda tamamen elektrikli araçlara geçileceğini öngörmek mümkün. 

Bu işin gelişme ve büyüme potansiyeli nedir?

Otomotiv sektörü büyük bir değişim içerisinde ve elektrifikasyon bu değişimin kalbinde yer alıyor. Çok yakında elektrikli araçlarımızı her yerde şarj etmek isteyeceğiz, bu da her yerde şarj istasyonu olmasını gerektiriyor. Mevcut akaryakıt istasyonlarından en önemli ayrılan konu da aslında bu, elektriğin olduğu her yerde aracınızı şarj etme özgürlüğü işin potansiyelini de belli ediyor. 

Rekabet ettiniz yabancı şirketler var mı? Pazardaki rekabet durumunuz nedir?

Yerli ve yabancı rakiplerimiz var tabi. Voltrun markasıyla ağ işletmeciliğinde ilk üç firmadan birisiyiz. Ancak biz kendimizi uçtan uca verdiğimiz hizmetlerimizle ayrıştırıyoruz. Bu şu anlama geliyor, sizin ihtiyacınız evinize bir şarj ünitesi kurmak veya binlerce istasyondan oluşan bir şarj ağı oluşturmak olabilir. Biz tüm bu kullanım ve işletme tiplerine uygun donanım ve yazılım çözümlerini kendi AR-GE ekibimizle geliştiriyoruz ve müşterilerimize son teknoloji ürünleri uygun maliyetlerle sunabiliyoruz. 

Şarj istasyonlarının çalışma sistemi nedir? Mevcut, alıştığımız akaryakıt istasyonları ile benzerliği var mı?

Şarj istasyonlarının akaryakıt istasyonlarıyla çok fazla benzerliği yok. En başta elektriğin olduğu her yer şarj istasyonu olabilir, hatta olmadığı yerlerde güneş enerjisi ve enerji depolama sistemleri ile şarj istasyonu kurabilirsiniz. Çoğunlukla self-servis sistemler olduğu için kendi aracınızı kendiniz şarj ediyorsunuz ve ödemeler de ya kredi kartınızdan alınıyor ya da ay sonunda bir fatura karşılığı ödeme yapıyorsunuz. Voltrun istasyonlarından şarj hizmeti almak için cep telefonu aplikasyonumuzu indirmeniz ve Voltrun’a bir kereliğine üye olmanız yeterli. Ardından hemen telefon üzerinden veya size göndereceğimiz kimlik kartı ile şarj işlemine başlayabilirsiniz. Aracınızı tam doldurmak için gerekli işlem süresi istasyon tipine bağlı olarak yarım saat ile 3-4 saat arasında olabiliyor. Evde, işyerinde park halindeyken sürenin uzun olması sorun değil ancak otoyolda yüksek hızlı şarj ünitelerini tercih etmeniz gerekebilir.  

Son dönemde akaryakıta gelen zamlardan sonra elektrikli araç tercihlerinde bir artış oldu mu? Benzine oranla bir fiyat avantajı var mı? 

Akaryakıta gelen zamlar elektrikli araç kullanımını tabi ki daha cazip kılıyor. Zira, evde ve işyerinde şarj ettiğinizde akaryakıtlı bir araca göre kilometre başına maliyetiniz yaklaşık dörtte biri. Şu anda batarya maliyetlerinin yüksek olması nedeniyle talep henüz tam olarak orta sınıf ve altı araçlara yansımadı ama premium araçlarda ciddi bir talep var. Önümüzdeki 2-3 sene içinde ucuzlayan batarya maliyetleri sayesinde orta ve alt sınıf elektrikli araçlar da çok cazip olacaktır.

2 Nisan 2022 tarihinde EPDK, şarj istasyonları kurulması ve işletilmesine yönelik “ Şarj Hizmeti Yönetmeliği”ni Resmi Gazete’de yayımladı. Bu yönetmeliğe istinaden yasal olarak düzenlenmesini istediğiniz durum var mı? EPDK’dan beklentiniz nedir? 

EPDK yönetmelik hazırlanırken de bizlerden bilgi ve görüş aldı. Sağ olsunlar piyasanın önünü açacak bir yönetmelik çıkardılar. Ancak bundan sonraki süreçte piyasanın gelişmesi için farklı iş modellerine açık olunması gerekir. İleride çok müdahale edilmeden, serbest piyasa koşullarının geçerli olduğu bir hukuki zemin kurgulanabilirse ülkemizde otomotiv sektöründeki elektrifikasyon hız kazanacaktır.