Çin, 1,4 milyar kişinin genetik verilerini kataloglayarak dev bir biyobanka oluşturmayı amaçlıyor.

Pekin yönetimi, temmuzda hayata geçirdiği “Ulusal Genetik Araştırma” programıyla, ülkedeki birçok bilimsel merkez ve enstitüde depolanan verileri bir araya getirmeyi hedefliyor.

Program kapsamında, ülke çapında her 5 yılda bir uygulanacak araştırmalarla toplanan veriler, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı’na aktarılacak.

Söz konusu verilerde, özellikle yurttaşların ailelerinin genetik yapılarına ve kalıtsal hastalıklara odaklanılacak. Bu verilerle birlikte, biyobankaya hem yeni veriler eklenecek hem de halihazırda tutulan veriler tekrar gözden geçirilecek.

Ayrıca program kapsamında, yurttaşların haklarına özen gösterileceği, yazılı izin isteneceği ve tüm sürecin etik açıdan uygun olmasının sağlanacağı da öne sürüldü.

Öte yandan uygulama, ülke sınırları içinde yaşayan farklı ırktan ve etnisiteden yurttaşların genetik bilgilerinin siyasi amaçlarla depolanması endişesini de tekrar gündeme getirdi.

Çin’in, Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Uygur Türklerini ve diğer Müslüman azınlıkları takip etmek için yüz tanıma teknolojisi ve biyometrik veri toplama gibi yöntemler kullandığına ilişkin iddialar sıkça gündeme gelmişti. Pekin ise bunları her defasında reddetmişti.

ABD’nin önde gelen medya kuruluşlarından CNN’in haberinde, Çin’in genetik verilere yabancı ülkelerdeki şirketler tarafından erişilmesine izin vermediği de hatırlatıldı. Yeni programda da aynı uygulama geçerli olacak.

Ancak uzmanlar, bunun uluslararası bilimsel çalışmaları olumsuz etkileyebileceğine işaret etti.

Bilimsel araştırmaların toplum üzerindeki etkilerini inceleyen, Birleşik Krallık’taki Kent Üniversitesi’nde yer alan Küresel Bilim ve Epistemik Adalet Merkezi’nin (Centre for Global Science and Epistemic Justice – GSEJ) direktörü Joy Y. Zhang, şu yorumu yaptı:

Hükümet bu alanda işleri sıkı tutmak istiyor çünkü bunun büyük bir ekonomik potansiyele sahip olduğunun farkındalar. Fakat Çin’in bu potansiyeli kullanabilmesi için uluslararası işbirliğine ihtiyacı var. Şu anda kapınızın önünde bir altın madeni var ama aslında onu nasıl çıkaracağınızı bilmiyorsunuz.

CNN, Çin Bilim ve Teknoloji Bakanlığı’nın programa dair yorum talebini reddettiğini de aktardı.

Independent Türkçe, CNN, Science