Bireysel kredi ve kredi kartı borcu yeni yıla sınırlı yüzde 1 düşüşle başladı. Bu sınırlı gerilemede hem varlık yönetim şirketlerine satışların artması hem de bireysel kredilerdeki sıkılaşma etkili oldu. Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi verilerine göre yılın ilk ayında toplam kredi ve kredi kartı borcu nedeniyle takibe düşenler ile varlık yönetim şirketlerine aktarılan bireysel borçlu tekil kişi sayısı 3 milyon 842 bin 821 oldu. Geçen yıl ocakta bu rakam 3 milyon 882 bin 476 seviyesindeydi. Aralık 2023’e göre ise Ocak 2024’te toplam borçlu sayısında artış yüzde 0,85 olarak hesaplandı.

Bireysel kredi borcundan takibe düşen azaldı

Merkez Bankası geçen yıl haziran ayından bu yana politika faizinde artışa gidiyor. Mayısta yüzde 8,5 seviyesinde olan politika faizi bu ay itibariyle yüzde 50’ye çıktı. Bu parasal sıkılaştırma bireysel kredi faizlerinde oldukça etkili hissedildi. Merkez Bankası verilerine göre 15 Mart haftası itibariyle ihtiyaç kredi faizleri yüzde 76 ile 11 Ocak 2002’den bu yana görülen en yüksek seviyeye çıktı. Yüksek bireysel kredi faizleri talebi geçen yıla göre hafif geriletmeyi başarınca TBB verilerine göre bireysel kredi borcu nedeniyle takibe düşen tekil kişi sayısı geçen yıla göre düştü. Geçen yıl ocakta bireysel kredi borcu nedeniyle 1 milyon 746 bin 666 tekil kişi takibe düşerken bu yıl ocakta yüzde 9,2 gerileyerek 1 milyon 585 bin 457’ye indi.

Geçen yıl ocak ayına göre bireysel kredi borcundan takibe düşen kişi sayısı azalsa da Aralık 2023’e göre Ocak 2024’te bireysel kredi borcundan takibe düşen kişi sayısı artış gösterdi. Aralık 2023’te 1 milyon 572 bin 577 tekil kişi bireysel kredi borcu nedeniyle yasal takibe düşmüşken Ocak 2024’te Aralık 2023’e göre artış yüzde 0,82 oldu.

1.4 milyonu aşkın kişi kart borcundan takipte

Ancak bireysel kredi kartı borçlularından takibe düşen kişi sayısında aynı düşüşten söz etmek mümkün değil. Kasım 2023’ten itibaren politika faizindeki artışlar kredi kartı faizi ve gecikme faizine yansıtılmıyor. Kredi kartı faizi yüzde 3,66, gecikme faizi ise yüzde 3,96 seviyesinde bulunuyor. Merkez Bankası bu ay başında kredi kartından nakit çekim ile kredili mevduat hesaplarından nakit çekim faizini yüzde 5’e yükseltti. İhtiyaç kredisi faizine göre kredi kartı faiz oranları halen daha düşük seviyede yer alıyor. Bu nedenle kredi kartı harcamalarında her ay geçen yıla göre üç katına yakın artışlar devam ediyor. Kredi kartı borçları artıkça kredi kartı borcu nedeniyle takibe düşen tekil kişi sayısında da artış sürüyor. TBB Risk Merkezi verilerine göre geçen yıl ocakta bireysel kredi kartı borcu nedeniyle takibe düşen tekil kişi sayısı 1 milyon 392 bin 307 iken bu yıl ocakta yüzde 0,76 artışla 1 milyon 402 bin 937’ye çıktı.

Aralık 2023’e göre yüzde 2,7 artış yaşandı

Aralık 2023’e göre Ocak 2024’te bireysel kredi kartı borcu nedeniyle takibe düşen kişi sayısındaki artış daha hızlı gerçekleşti. Aralık 2023’te 1 milyon 365 bin 975 tekil kişi bireysel kredi kartı borcu nedeniyle takibe düşmüşken Ocak 2024’te Aralık 2023’e göre artış yüzde 2,7 oldu.

Varlık yönetim şirketlerine ise geçen yıl daha yoğunlaşan bankaların borçlu satışları bu yılın ilk üç ayında hızlandı. Zaten varlık yönetim şirketleri de bu yılın tamamında geçen yılki 13 milyar lira seviyesindeki borçlu satışının üzerine çıkılmasını bekliyor. Hatta dün de Garanti BBVA toplam anapara ve akdi faiz bakiyesi ile 1 milyar 147 milyon 910 bin 95,73 TL olan tahsili gecikmiş alacakları faizleri ile birlikte iki portföy halinde, toplam 525 milyon 800 bin liraya Dünya Varlık Yönetim sattı.

Varlık yönetim şirketlerinde artış yüzde 4,16

TBB Risk Merkezi verilerine göre ise bu yıl ocakta geçen yıl ocak ayına göre varlık yönetim şirketlerine devredilen tekil borçlu sayısı yüzde 4,16 artış gösterdi. Geçen yıl ocakta 2 milyon 33 bin 765 tekil kişinin borcu varlık yönetim şirketlerince takip edilirken bu yıl ocakta rakam 2 milyon 118 bin 394’e yükseldi. Aralık 2023’e göre ise artış yüzde 0,2 seviyesinde gerçekleşti.

Bankaların ve varlık yönetim şirketlerinin Kamuyu Aydınlatma Platformu’na yaptıkları açıklamalara göre dünkü satışından önce de Garanti BBVA iki ayrı ihaleyle 531.83 milyon lira ile 532.6 milyon liralık tahsili gecikmiş alacak satışı yaptı. Yapı Kredi de 1 milyar 76,2 milyon liralık tahsili gecikmiş alacağını, İş Bankası 410.4 milyon liralık, Fibabanka 87.2 milyon liralık, Halkbank 135 milyon liralık, Denizbank ise 108 milyon liralık alacağını varlık yönetim şirketlerine devretti.

Ocakta 155 bin kişi ilk kez kredi kartı kullandı

Türkiye Bankalar Birliği verilerine göre bu yıl ocakta bireysel kredi kullanan kişi sayısı takipteki krediler hariç son bir yılda 2 milyon kişi artarak 40 milyon kişiye çıktı. Ortalama kredi bakiyesi ise 71 bin TL düzeyinde gerçekleşti. Ocak ayında 155 bin kişi ilk defa kredi kartı, 95 bin kişi tüketici kredisi kullanırken, konut kredisi kullanan kişi sayısı 5 bin oldu. 123 bin kişi ise ilk defa kredili mevduat hesabı kullanırken, 15 bin kişi ise taşıt kredisi kullandı. İstanbul, bireysel kredide en yüksek paya sahip olan il Ocak 2024 ayı itibarıyla İstanbul 28, Ankara yüzde 10 ve İzmir yüzde 7’lik bireysel kredi payına sahip hesaplandı. Bayburt son 12 ayda bireysel kredi bakiyesi en çok artan il oldu. Kişi başına ortalama bireysel kredi (kredi kartı dahil) toplam bakiyesi en yüksek iller ise sırasıyla, İstanbul, Ankara ve İzmir olarak öne çıktı.

Şebnem TURHAN/Ekonomim