Türk uzay yolcuları belirlendi. Konuyla ilgili yapılan açıklamalardan uzay yolcularının isimlerini ve uzayda kaldıkları süre içinde hangi deneyleri yapacaklarını öğrendik. Türkiye’nin ilk uzay yolcuları Alper Gezeravcı (asil) ve Tuva Cihangir Atasever (yedek) oldu. Bu noktada, uzay yolcularının seçimleri kadar uzayda yapacakları deneylerin seçimleri de önem taşıyordu. Türk uzay yolcularının uzayda gerçekleştireceği deneyler için yapılan çağrıya başvurular; Türk Uzay Ajansı ve TÜBİTAK uzay uzmanlarından oluşan bir komisyon tarafından değerlendirildi. Yapılan seçimde öneriler; bilimsel katkı, değer, maliyet, takvim, yapılabilirlik ve Uluslararası Uzay İstasyonu altyapılarına uyumluluk gibi kriterler çerçevesinde değerlendirildi.

ARAŞTIRMA EKİBİ KİMLERDEN OLUŞUYOR?

Seçilen deneylerden biri de Hacettepe Üniversitesi Kanser Enstitüsü Temel Onkoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Güneş Esendağlı liderliğinde gerçekleşen “Miyeloid” deneyi oldu. Deneyi gerçekleştiren araştırma ekibi; Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kerim Bora Yılmaz, Etlik Şehir Hastanesi Genel Cerrahi Kliniği’nden Doç. Dr. Erhan Güven ve Hacettepe Üniversitesi Kanser Enstitüsü Temel Onkoloji Ana Bilim Dalından Uzm. Biyolog Hamdullah Yanık’tan oluşuyor.

MİYELOİD DENEYİ HANGİ KONULARA AÇIKLIK GETİRECEK?

Deney kapsamında, uzay yolcularının kan dolaşımından, uzay yolculuğu sırasında vücudun maruz kaldığı stres ve radyasyon hasarına bağlı oluşabilecek bağışıklık sistemindeki değişimler izlenecek ve kanser riskini belirleyecek araştırmalar yapılacak. Bu immünolojik deneylerle uzay ortamı ve radyasyon hasarına bağlı ortaya çıkan özel bir hücre tipi olan “miyeloid kökenli baskılayıcı hücrelere” yönelik hücresel, transkriptomik ve fonksiyonel analizler gerçekleştirilecek.

UZAY ORTAMININ TEHLİKESİ VAR MI?

Araştırma ekibinin bu deneyi planlama amacının, uzay yolcularının sağlık durumlarının çeşitli faktörlere bağlı olarak etkilenebileceği olduğu belirtiliyor. Güneşin ultraviyole ışınları, galaktik kozmik radyasyon, yer çekimi değişiklikleri, yolculuk sırasındaki basınç farklılıkları ve uzay görevindeki bireylerin soludukları hava ve ortam nemi uzay görevindeki astronotların sağlıklarına etki edebilecek faktörler arasında bulunuyor. Güneşten gelen solar kozmik ışınlar, yüksek enerjili protonlar ile galaktik kozmik ışınlara maruz kalmanın uzun dönemde radyasyon etkisine bağlı genetik hasara, bağışıklık sistemi reaksiyonlarına ve kanser riskine kadar varabilecek değişimler ortaya çıkarabileceğine dikkat çekiliyor.

OLASI RİSKLER

“Miyeloid” deneyi sorumlusu ve proje yöneticisi Prof. Dr. Güneş Esendağlı, “Olası uzay yolculuğu sırasında değişebilecek bağışıklık sistemi özelliklerinin, radyasyon hasarının ve uzay ortamının olası risklerini 4 ana başlıkta toplayabiliriz. Atmosferin koruyucu etkisi olmadığı uzay ortamının, insanlar için tehlikeleri ve radyasyonun organizma üzerindeki etkileri aşağıdaki gibidir” diyor.

1-) Radyasyon karsinoenezi (kanser riski)

2-) Akut veya geç başlangıçlı merkezi sinir sistemi etkileri

3-) Katarakt, sindirim ve dolaşım sistemi sorunları gibi diğer dejeneratif bozukluklar (görme problemleri başta olmak üzere)

4-) Akut radyasyon hasarı (cilt yaralanmaları başta olmak üzere)

DÜNYADA BİR İLK OLACAK

Myeloid deneyi; uzayda aylar ve hatta yıllar geçiren astronotların kanser riskinin belirlenmesi ve erken müdahale edilmesi ile insanlığın uzaydaki geleceği açısından dünyada bir ilk olma özelliği taşıyor.

Prof. Dr. Güneş Esendağlı, “Uzay istasyonunda yapılan deneylerde radyasyon ölçümlerinin yörünge irtifası ve solar sikluslara bağlı olarak değişkenlik gösterdiği ortaya konmuştur. Miyeloid kökenli baskılayıcı hücreler, kanser gibi kronik inflamasyon süreçlerinde başta kanda olmak üzere yüksek düzeyde üretilerek immün baskılama yapan, kanser ilerlemesi ve yayılımını destekleyen, heterojen immatür miyeloid hücre popülasyonudur. Kapsamlı ve detaylı bir inceleme sonucunda elemeyi geçerek yapılmasına karar verilen bu deney; uzay çalışmaları ve tıp alanında bir ilki oluşturuyor” diyor. Ceyda Erenoğlu/Habertürk