Ticaret Bakanı Ömer Bolat, bu yılın ilk 9 ayında bankalara ibraz edilen çek sayısının 12 milyon 516 bin 977 olduğunu belirterek “Bunun 12 bin 169’u karşılıksız çıkmış. Karşılıksız çeklerin toplam çeklere oranı yüzde 0,8. Burada önceki yıla kıyasla negatif bir trend var.” dedi.

Bolat, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarının 2024 yılı bütçe görüşmelerinin ardından milletvekillerinin sorularını yanıtladı.

Bakanlıkta çalışan personel sayısına ilişkin soru üzerine Bolat, 23 bin çalışan olduğunu, merkez teşkilatında ise 4 bin 241 personel bulunduğunu bildirdi.

Bolat, yurt dışı ticaret müşavirliklerinde 447 ve diğer birimlerde 18 bin 322 çalışan olduğunu dile getirerek “Bayan personel sayımız yaklaşık 8 bin kişidir ve toplam içinde yüzde 34’lük bir payı oluşturmaktadır. 23 bin 10 çalışanımızdan yaklaşık 15 bin 500’ü gümrük görevlisidir.” ifadesini kullandı.

Türkiye’nin ihracatının artırılmasını sağlamaya, haksız, dampingli, yıkıcı türdeki ithalata karşı da gerekli tedbirleri alarak yerli ve milli sanayiyi korumaya yönelik çalıştıklarını aktaran Bolat şöyle konuştu:

“Bu 2 husus, geçen yıl 618 milyar dolar bir dış ticareti oluşturuyor. Bu ticareti de gümrüklerden yapıyoruz. Dolayısıyla gümrük kapıları -şu anda 81 vilayetimizde 154 gümrük kapımız var- dış ticaretin etkin, hızlı ve maliyetleri yükseltmeyecek şekilde iş dünyası açısından hızlı yapılmasını sağlamaktadır. Bu çerçevede Türkiye’nin gümrük idaresi, dünyada en modern, etkin ve dijitalleştirilmiş bir mekanizmayla çalışmaktadır.”

“Yılın ilk 10 ayında 152 bin 567 şirket açıldı”

Bolat, açılan ve kapanan işletme ile şirket sayılarına yönelik soru üzerine Türkiye’de 2019-2023 yıllarında 1 milyon 479 bin 921 esnaf işletmesinin açıldığını, buna karşılık 550 bin 780 işletmenin kapandığını söyledi.

Geçen yıl, 333 bin esnaf işletmesi açıldığına, 125 bin 600 işletmenin de kapandığına değinen Bolat, “2023’ün ilk 10 ayında da 255 bin 197 işletme açılmış, 109 bin kapanmış. Depremden etkilenen 11 vilayette 36 bin 217 yeni esnaf hizmete başlamış. 9 bin 966 kapanma olmuş.” ifadesini kullandı.

Bolat, Türkiye’deki şirketlere ilişkin şöyle bilgi verdi:

“Bu yılın ilk 10 ayında ticari işletme olarak 152 bin 567 şirket açılmış, buna karşılık 59 bin 293 şirket kapanmış. Salgın döneminden bu sene, 27 Ekim’e kadar olan sürede, yani ortalama 3,5 yılda 644 bin 223 şirket açılmış, 241 bin 425 kapanmış.”

“Karşılıksız çeklerin toplam çeklere oranı yüzde 0,8”

Karşılıksız çek sayısına yönelik soruyu da yanıtlayan Bolat, “2023 yılının ilk 9 ayında bankalara ibraz edilen çek sayısı 12 milyon 516 bin 977. Bunun 12 bin 169’u karşılıksız çıkmış. Karşılıksız çeklerin toplam çeklere oranı yüzde 0,8. Yani binde 8 oranındadır. Burada önceki yıla kıyasla negatif bir trend var.” diye konuştu.

Bakan Bolat, bu yıl toplam milli gelirin, 1 trilyon doları aşacağını belirterek bunun yatırım ve üretimle sağlanabildiğine dikkati çekti.

Türkiye’nin sanayi üretiminin iyi gittiğini söyleyen Bolat şunları kaydetti:

“Türkiye 255 milyar dolar ihracatının yüzde 93’ünü sanayi ürünleriyle sağlamaktadır. Bu önemli bir şeydir. Bu ürünlerin yüzde 44-45’ini Avrupa Birliği (AB) ülkelerine, yaklaşık yüzde 8’ini ABD’ye, Kanada, diğer OECD ülkelerini de kattığımızda, yüzde 62-63’ünü gelişmiş Batı ülkelerine ihraç ediyoruz. Bu da sanayi üretimimizin kalite düzeyini gösteriyor.”

“Tarımsal üretimde 6,7 milyar dolar dış ticaret fazlamız var”

Ömer Bolat, geçen yıl toplam tarımsal üretimin 58 milyar dolara çıktığını işaret ederek “Buna tahıllar, sebze, meyve ve tüm bitkiler olarak baktığımızda, Türkiye’nin 2002’de tarımsal üretimi yılda 98 milyon ton iken 128 milyon tona çıktığını görüyoruz. Yani miktar bazında üretimde net yüzde 31 artış var.” dedi.

İşlenmiş maddeler dahil tarımsal üretim ihracatının ise 30 milyar dolar olduğunu dile getiren Bolat, “Bunların içinde 2,5 milyar dolar yaş sebze, meyve ihracatımız var. Bunun da 1 milyar doları narenciye ürünleri. Tarımsal üretimde işlenmiş ürünler dahil 6,7 milyar dolar dış ticaret fazlamız var.” ifadesine yer verdi.

Bolat, Türkiye’nin büyükbaş ve küçükbaş hayvan varlığında AB ülkeleri içerisinde birinci sırada olduğunu dile getirdi.

Cezalar ciddi manada artırılacak

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, denetimler konusunda Bakanlık olarak çalışmalar yaptıklarını belirterek “Cezalar ciddi manada artırılacak. Hatta geçici kapatma cezası önereceğiz. Tabii bunu Meclis takdir edecek.” dedi.

Bolat, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarının 2024 yılı bütçe görüşmelerinin ardından milletvekillerinin sorularını yanıtladı.

Dahilde işleme rejimine yönelik bir soru üzerine Bolat, Türkiye’nin Anavatan Partisi döneminde dışa açık büyüme modeliyle gelişme yöntemini benimsediğini söyledi.

Zaman içerisinde ham maddeyle daha fazla katma değer elde edemeyen ihracatçıların kapasitelerini karşılamak için yurt dışından ham madde getirip işleyerek ihraç etme yöntemine gittiğini ifade eden Bolat, “Buna dahilde işleme rejimi deniliyor. Şu anda son 10 yılda toplam ihracatımızın içinde dahilde işleme rejiminin payı yüzde 42,6. Toplam ithalatımızın içinde dahilde işleme rejiminin payı yüzde 13,5.” diye konuştu.

Bolat, Avrupa Birliği ile ilişkilerinin siyasi diyalog açısından 2019’da durdurduğunu ancak ekonomi ve ticaret noktasında çalışmaların devam ettiğini belirterek göreve geldikten sonra Avrupa Birliği yetkilileriyle 4 temaslarının olduğunu söyledi.

Bakan Bolat, Avrupa Birliği’nin Türkiye ile yeni dönemde yapıcı, ticaret ağırlıklı, Gümrük Birliği’ndeki sıkıntıları karşılıklı telafi etme iradesi gösteren bir tutum sergilediğine işaret ederek “Görüşmelerde vize konusundaki sıkıntıların aşılması noktasında şikayetleri en üst perdeden dile getirdiğimizde, ‘Yeni bir hazırlık içindeyiz ve vize kolaylığı süreci başlatacağız’ cevabını aldık.” dedi.

Taşımacılığa yönelik 10 aylık dönemde kota konusunda akut bir sorunun çıkmadığını dile getiren Bolat, sadece Macaristan ile ilgili bir durumun söz konusu olduğunu ve bununla ilgili de ilave transit ile ikili kota konusunda anlaştıklarını ifade etti.

Bolat, bu tür durumların söz konusu ülkelerle yapılacak ikili görüşmelerle aşılacağını, Avrupa Birliği’nin genel bir konusu olmadığına dikkati çekerek AB’nin söz konusu kotaların artması konusunda ülkelere tavsiyede bulunacağını anlattı.

“Ceza olmazsa denetim yapmanın bir anlamı yok”

İç ticarete ilişkin konulara da değinen Bolat, “Fiyatların, emir komuta ile veya her işletmenin, esnafın, şirketin başına birer komando ya da özel harekat dikerek tespit edilmesi mümkün değil.” dedi.

Bolat, denetimlerde uygulanan cezaların caydırıcı nitelikte olmasının önemine işaret ederek, “Ceza olmazsa denetim yapmanın bir anlamı yok. Geçen yıl cezalar bu zamanlar bütçe sırasında artırılmıştı. Bu konuda Bakanlık olarak çalışmalarımız olacak. Cezalar ciddi manada artırılacak. Hatta geçici kapatma cezası önereceğiz. Tabii bunu Meclis takdir edecek.” ifadesini kullandı.

Alışveriş merkezlerinin (AVM) perakende sektörüne etkisine yönelik bir soru üzerine Bolat, Türkiye genelinde 450 AVM olduğunu ve son birkaç yıldır da yeni AVM açılmadığını söyledi.

Bolat, talebi olmayan hiçbir şeyin üretilmeyeceğini kaydederek “Bizim burada görevimiz, perakende sektörünün, özellikle de küçük esnaf ve sanatkarların yaşayabileceği bir ortam oluşturmak ve buna yönelik kuralları belirlemek.” diye konuştu.

Zincir marketler konusunda Bolat, Türkiye’de yaklaşık 40 bini zincir olmak üzere toplamda 80 bin market olduğunu kaydederek “Perakende kanununda yapılan son değişiklikle marketlerin çalışma sistematiği, tedarikçilerle ve üreticilerle olan ilişkileri konusunda zorlayıcı tedbirlerimiz var. Piyasada yaptığımız denetimlere önce marketlerden başlıyoruz. Yanlış yapanın da gözünün yaşına bakmıyoruz. Yeni bir düzenleme konusunda da arkadaşlarımız çalışıyorlar.” ifadesini kullandı.

Bolat, kooperatifler konusunda yapılan eleştirilerin haklı olduğunu dile getirerek “Türkiye’de kooperatifçilik yöntemiyle tarımsal ürünlerin pazara arzı noktasında hakikatten arzu ettiğimiz noktaya ulaşamadık. Kadın kooperatiflerine destek konusunda tedbirlerimiz artıyor.” dedi.

Gümrük kapılarında yapılan çalışmalara yönelik bir soru üzerine Bolat, şunları söyledi:

“Bizim Hakkari, Van ve Ağrı’da ticari araçların çalışabildiği 3 gümrük kapımız var. Şunu bilmemiz lazım ki gümrükleri açmak karşı ülkenin de iradesine bağlı. Karşı taraf bir gümrük kapısı açacak mı, gerekli altyapıyı sağlayacak mı? Mesela Van’daki Kapıköy’de Türkiye olarak tam tekmil bir hizmet vermeye çalışıyoruz ama İran tarafında yollar noktasında çok ciddi sıkıntılar var.”

Komisyonda Ticaret Bakanlığının 2024 yılı bütçesinin yanı sıra Rekabet Kurumu ile Helal Akreditasyon Kurumunun bütçeleri kabul edildi.