5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca, 4A (SSK) kapsamında çalıştırılan kişilerin işe başlama tarihinden önce işe giriş bildirgesinin Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) verilmesi gerekir. 4A kapsamındaki kişilerin sigortalılığı, işe başladıkları gün başlar. Kanunda, bildirimin önceden yapılma zorunluluğunda inşaat, balıkçılık ve tarım işyerlerine istisna tanınıyor. Bu sektörlerde işe giriş bildirgesi, işçinin çalışmaya başlatıldığı gün verilebiliyor.

Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine göre, işe giriş bildirgesinin işe başlamadan önce verilmesi ile denetim görevlileri işyerine geldiğinde “Bu eleman bugün işe başladı, biz de bugün sigorta girişini yapacağız” şeklinde işverenin bahane bulması önleniyor. Ancak, iş kazalarının en yoğun olduğu inşaat sektöründe istisna uygulanması, tam da işverenin istediği bahaneyi veriyor. İnşaat sektöründe istisnanın kaldırılarak, bu sektörde çalışan işçilerin işe giriş bildirgelerinin işe başlamadan önce SGK’ya verilmesinin sağlanması gerekiyor.

SİGORTASIZ İŞÇİ İŞ KAZASI GEÇİRİRSE SGK TEDAVİSİNİ KARŞILAR

İş kazası geçiren işçi sigortalı da olsa sigortasız da olsa SGK tedavi giderlerini karşılar. 5510 Sayılı Kanunun “Süresinde bildirilmeyen sigortalılıktan doğan sorumluluk” hallerini düzenleyen 23. maddesine göre, işçinin çalışmaya başladığının yasal süresi içinde SGK’ya bildirilmemesi halinde, bildirgenin sonradan verildiği veya sigortalı çalıştırıldığının Kurumca tespit edildiği tarihten önce iş kazası meydana gelirse, işçinin uğradığı iş kazası, meslek hastalığı sonucu ödenmesi gereken gelir ve ödenekler SGK tarafından karşılanıyor. Böylece işçi SGK tarafından güvence altına alınıyor.

Ancak SGK, sigortasız işçinin uğradığı iş kazası ve meslek hastalığı dolayısıyla yaptığı harcamaları işverene rücu ediyor. Sadece tedavi hizmetleri değil iş kazası dolayısıyla gelir bağlanması nedeniyle yaptığı ödemeleri de işverenden istiyor.

SGK’nın normalde iş kazası ve meslek hastalıkları için yaptığı harcamaları işverene rücu edebilmesi için işverenin kusuru bulunup bulunmadığına bakılıyor. Kusuru varsa, harcamalar sorumluluk oranında rücu ediliyor. Fakat, sigortasız işçi çalıştıran veya sigorta girişini iş kazasından sonra yaptırdığı tespit edilen işverenler, iş kazasında hiçbir kusurları olmasa dahi, harcamalar kendilerinden isteniyor.

Olası bir iş kazasında, işçi sakat kaldığında kendisine veya öldüğünde hak sahiplerine ömür boyu ödenecek iş göremezlik gelirinin peşin değeri, kaçak işçi çalıştıran işverene rücu ediliyor. Kaçak işçi çalıştıran işveren çok ağır bedel ödemek durumunda kalıyor.

Sigortalı çalıştırılan işçinin uğradığı iş kazasında ise SGK’nın yaptığı masraflar, işverene, kusuru oranında rücu ediliyor. İşverenin herhangi bir kusuru yoksa, masraflar rücu edilmiyor.

İŞ KAZASINI BİLDİRMEKTEN VAZGEÇMEYİN

4A’lı bir işçinin uğradığı iş kazasının işverence, iş yerinin bulunduğu yerdeki yetkili kolluk kuvvetlerine derhal, SGK’ya da en geç kazadan sonraki 3 iş günü içinde bildirilmesi gerekir.

İşveren, sigortasız çalıştırdığı işçi için sorumluluk altına girmemek amacıyla iş kazasını bildirmekten kaçınabilir. Bu durumda işçinin kendisi veya yakınlarınca iş kazasının hem kolluk kuvvetlerine (polise veya jandarmaya), hem de SGK’ya bildirilmesi gerekir. İşveren çeşitli yöntemlerle SGK’ya bildirim yapılmaması konusunda ikna etmeye çalışsa da itibar edilmemelidir.

ON YILLIK ZAMAN AŞIMI

Rücu davalarında on yıllık zaman aşımı uygulanıyor. Bu nedenle, iş kazasının olduğu ya da meslek hastalığının tespit edildiği tarihte gelir bağlanan kimse bulunmazken, sonradan gelire giren sigortalı ya da hak sahiplerinin olması durumunda on yıl sonra bile rücu davasıyla karşı karşıya kalmak söz konusu olabiliyor. İş göremezlik oranının sonradan yükselmesi durumunda da on yıl sonra dahi rücu ile karşılaşmak mümkün. Örneğin yüzde 10 oranında iş göremezlik geliri bağlanan kişiye daha sonra yüzde 25 oranında iş göremezlik raporu verilirse, aradaki fark da sorumluluğu bulunan işverenden istenir.