BM Güvenlik Konseyinde Rusya’nın başkanlığında çok taraflılık ve BM Şartı’nın uluslararası hukuk uyarınca korunmasına ilişkin oturum düzenlendi.

Guterres, burada yaptığı konuşmada ilk olarak Sudan’daki durumu ele alarak, çatışmanın başlamasından bu yana yüzlerce insanın hayatını kaybettiğine işaret etti.

Durumun kötüleştiği Sudan’da şiddettin durması gerektiğini vurgulayan Guterres, sivil bölgelerin ve tıbbi tesislerin bombalanmasını kınadı.

“BM Sudan’dan çekilmiyor”

Guterres, Sudan’daki taraflarla irtibat halinde olduğunu ve çatışmayı sonlandırmak için çabalarını sürdürdüğünü belirterek, “Açık bir şekilde şunu belirteyim, BM Sudan’dan çekilmiyor. Bu korkunç dönemde Sudan halkına olan desteğimiz sürecek. Bazı BM personelinin Sudan içinde ve dışında yer değiştirmesine yetki verdim. BM Konseyi üyelerine şiddeti sonlandırma ve demokratik geçişe dönülmesi için nüfuzlarını üst düzeyde kullanmaları çağrısında bulunuyorum.” ifadelerini kullandı.

“Rusya’nın Ukrayna’yı işgali uluslararası hukuku ihlal ediyor”

Çok taraflı işbirliğinin BM’nin “atan kalbi, varoluş sebebi ve kılavuzu” olduğunun altını çizen Antonio Guterres, BM’nin koordine ettiği küresel insani sistemin her yıl milyonlarca kişinin hayatını kurtardığını, küresel sorunlara çok taraflı çözüm sunduğunu belirtti.

Genel Sekreter Guterres, tüm bunların ülkelerin “çok taraflı bir aile” gibi hareket etmesiyle mümkün olduğuna dikkati çekerek, “Bu nedenle bugünkü durum çok tehlikeli. Daha önce görmediğimiz krizlerle karşı karşıyayız. Çok taraflı sistem ise BM’nin kuruluşundan bu yana en büyük sınamayla mücadele ediyor. Büyük güçler arasındaki gerginlikler zirvede.” değerlendirmesini yaptı.

Kaza ya da yanlış hesapların çatışma riskini de artırdığını belirten Guterres, “Rusya’nın Ukrayna’yı işgali hem BM Şartı hem de uluslararası hukuku ihlal ediyor. Ülkede büyük yıkım ve acıya yol açarak, Kovid-19’un tetiklediği küresel ekonomik sıkıntıya da katkı sağlıyor.” dedi.

Guterres, Myanmar’dan Sahel’e, Somali’den Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ne uzanan sorunların ise devam ettiğini, Yemen ve Libya’daki şiddet sonucu insanların evlerini terk ettiğini belirterek, “Çatışmaları çözmek için etkili çok taraflı müdahalelere ihtiyacımız var.” açıklamasında bulundu.

BM’nin kriz için inşa edildiğini ve tarihi boyunca çok sayıda çatışma ve bölünmüşlüğün üstesinden geldiğini ifade eden Guterres, çatışma ve kaosu engellemek için şimdi adım atılması gerektiğini vurgulandı.

Guterres, BM Güvenlik Konseyinin daimi üyelerinin çok taraflılığı parçalamak yerine etkinliğini muhafaza etme sorumluluğu bulunduğunu kaydederek, ülkeler arasında rekabetin kaçınılmaz olduğunu ancak işbirliğini engellememesi gerektiği mesajını verdi.

“Hiç kimse Batı’ya onlar adına konuşma hakkı vermedi”

Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov ise bazı üye ülkelerin BM Şartı yerine “kurallara dayalı bir düzeni” inşa etme çabaları nedeniyle BM’nin derin bir krize girdiğini savundu.

Bu ülkelerin çok taraflılığı göz ardı ederek yasa dışı tek taraflı adımlar attığını kaydeden Lavrov, “ABD, yıllarca çok taraflı sistem için gerekli olduğunu savunduğu küreselleşmeye zarar verme yolunu seçti.” ifadelerini kullandı.

Lavrov, ABD ve “emrindekilerin” kuralları yasa dışı girişimlerini haklı göstermek için kullandıklarını belirterek, bunu uluslararası hukuka uyan ülkelere karşı yaptıklarını söyledi.

“Hiç kimse Batı’ya onlar adına konuşma hakkı vermedi.” diyen Lavrov, Batı’nın çok taraflı sistemi kendi çıkarları için tekrar şekillendirdiğini iddia etti.

Lavrov, BM Güvenlik Konseyi kararları uyarınca Minsk Anlaşması’nın ortaya çıktığını, Kiev’in bunu çiğnediğini belirterek, “Batı da bu anlaşma maddelerini uygulama niyetinde değildi. Ukrayna’ya silah akıtırken zaman kazanmak için kullandılar. Bu çok taraflılığın kamu önünde ihlalidir.” diye konuştu.

Rusya’nın “Ukrayna’daki özel askeri hareketinin” NATO’nun ülkeye yönelik güvenlik tehdidini bertaraf etmek için başlatıldığını savunan Lavrov, çok taraflı anlaşmalarla hakları güvence altına alınan insanları korumayı amaçladığını ifade etti.

Lavrov, BM Güvenlik Konseyinin temsil gücünün artırılması için Asya, Afrika ve Latin Amerika ülkelerinin dahil edilmesi gerektiğini, böylelikle “çok taraflılık prensiplerini baltalayan Batı’nın aşırı temsil gücünün” de azaltılacağını belirtti.

“İki yüzlü toplantı organizatörümüz Rusya, komşusunu işgal etti”

ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Linda Thomas-Greenfield ise BM Şartı’na saygı duymayan bir ülkenin toplantıya başkanlık yaptığını söyledi.

Greenfield, şöyle konuştu:

“İki yüzlü toplantı organizatörümüz Rusya, komşusunu işgal etti ve BM şartı ile değerlerimizi kalbinden bıçakladı. Bu yasa dışı, sebepsiz ve gereksiz savaş ortak değerlerimizle çatışıyor. Saldırı savaşı ve toprak edinme çabalarını hiçbir zaman kabul etmeyeceğiz. Biz burada oturmaya devam ederken şiddet sürüyor, Rus güçleri sivilleri öldürmeye ve yaralamaya devam ediyor.”

Rusya’nın “Ukrayna’yı işgalinin” meşru müdafaayla hiçbir ilgisi olmadığını belirten Greenfield, “Bu sadece Ukrayna ya da Avrupa’yı ilgilendirmiyor. Yarın başka küçük bir ülke büyük komşusu tarafından işgal edilebilir. Biz buna sessiz kalmayacağız.” dedi.

Linda Thomas-Greenfield, Rusya’nın Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması’nın uygulanmasını da engelleyerek küresel gıda fiyatlarını silaha çevirdiğini kaydetti.

Rusya’nın tutukladığı Wall Street Journal (WSJ) muhabiri Evan Gerşkoviç ve ABD vatandaşı Paul Whelan’ı da rehin olarak kullanarak siyasi oyunlarını sürdürdüğünü ifade eden Greenfield, söz konusu kişilerin derhal serbest bırakılması çağrısını yineledi.

Greenfield, BM’nin reform edilmesi gerektiğini de belirterek, 21. yüzyıla uygun bir şekilde BM Güvenlik Konseyinin küresel gerçekleri daha iyi yansıtması gerektiğini sözlerine ekledi.