Çin Uluslararası Radyosu’nun haberine göre Çin’in Xi’an kentinde devam eden Çin-Orta Asya Zirvesi, bölgede yeni bir iş birliğinin kurulacağının sinyallerini verdi. Zirveye Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Devlet Başkanı Sadır Caparov, Tacikistan Devlet Başkanı İmamali Rahman, Türkmenistan Devlet Başkanı Serdar Berdimuhamedov ve Özbekistan Devlet Başkanı Şevket Mirziyoyev katıldı. Devlet başkanları, karşılıklı görüşmelerde aralarındaki ilişkileri ve her alandaki iş birliği deneyimlerini gözden geçirerek, gelecekteki iş birliğinin yönünü belirledi ve daha sıkı bir Çin-Orta Asya kader ortaklığı inşa etmeyi kararlaştırdı.

Zirvede bir konuşma yapan Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, kritik bir dönemde düzenlenen zirvenin çağın iş birliği ve ortak kazanç eğilimine uygun olduğunu belirtti. Ayrıca, nesiller boyu süren dostluk beklentisini yansıttığını ve Çin ile Orta Asya ülkeleri arasındaki ilişkilerde derin ve uzun vadeli etkiler yaratacağını vurgulayan Xi, Çin’in ilişkilerini ilerletmeye hazır olduğunu ifade etti.

Orta Asya’nın önemli konumuna değinerek, dünyanın istikrarlı, refah içinde, uyumlu ve bağlantılı bir Orta Asya’ya ihtiyaç duyduğunu vurgulayan Xi, Orta Asya ülkelerinin egemenlik, güvenlik, bağımsızlık ve toprak bütünlüğünün korunması gerektiğini belirtti. Xi, Çin-Orta Asya kader ortaklığının tesisi için karşılıklı destek, ortak kalkınma, genel güvenlik ve nesiller boyu süren dostluk dâhil olmak üzere 4 ilkeye bağlı kalmanın önemini vurguladı.

Çin’den iş birliği için 8 öneri

Xi konuşmasında Çin ve Orta Asya ülkeleri arasındaki işbirliğinin geliştirilmesine ilişkin 8 maddelik öneride bulundu. Bunlar; mekanizma inşasının güçlendirilmesi; ekonomik ve ticari ilişkilerin genişletilmesi; bağlanırlığın derinleştirilmesi; enerji iş birliğinin genişletilmesi; yeşil inovasyonun hızlandırılması; kalkınma kabiliyetinin yükseltilmesi; medeniyetler arası diyaloğun güçlendirilmesi ve bölgesel barışın korunması.

Beş Orta Asya ülkesinin lideri yaptıkları konuşmalarda, ülkelerinin Çin ile olan iş birliklerinde elde edilen sonuçları takdirle değerlendirdi. Çin ile iş birliğinin kendi ülkelerinde sürdürülebilir kalkınmanın gerçekleşmesi için gereklilik olduğunu vurgulayan devlet başkanları, ilişkileri derinleştirmenin halklarının ortak arzusu olduğunu ve temel ve uzun vadeli çıkarlarına uygun olduğunu belirterek Çin-Orta Asya Zirvesi’nin, ikili ilişkileri yeni bir döneme taşıyacak yeni bir platform sağladığını ifade etti.

Çin-Orta Asya Zirvesi’nin sona ermesinin ardından ülkeler, Çin-Orta Asya Zirvesi Xi’an Deklarasyonu’nu imzaladı ve zirve sonuç listesini onayladı. Zirvenin ikincisi 2025 yılında Kazakistan’da düzenlenecek ve Çin’de zirvenin daimi sekreterliği kurulacak. Liderler, zirve sonrasında basının karşısına çıktı ve Çin ile beş Orta Asya ülkesi arasındaki dostluğu yansıtan altı nar ağacı dikti.