Güney Amerika’nın en büyük iki ekonomisi Brezilya-Arjantin adı “güney” anlamına gelen ‘Sur’ olması öngörülen yeni bir para birimi üzerinde görüşmeler yapıyor. Bu hafta Buenos Aires’te gerçekleşecek Latin Amerika ülkeleri zirvesinde para birimi birliği planları ele alınacak ve iki ülke oluşturulması belki de yıllar alacak olan para birimi birliğine daha sonra diğer Latin Amerika ülkelerini de davet edecek.

Brezilya’da sol kanattan gelen Devlet Başkanı Lula da Silva’nın zaferi sonrası üst düzey görüşmeler yürütülen ve gelecekte diğer Latin Amerika ülkelerinin de katılması öngörülen para birimi birliğinin ilk adımlarının önce İki ülkenin önce ikili ticaretinde dolar yerine “sur” kullanmasıyla başlaması bekleniyor.

Buenos Aires Herald’da geçtiğimiz haftalarda konuya ilişkin yer alan bir analizde “Sur: Arjantin ve Brezilya arasında bir ortak para birimi projesi” başlığına yer verildi ve ekonomik anlamda çok önemli sonuçlar doğuracak bu projenin Brezilya’daki Lula da Silva’nın iktidara geri dönüşünün bölgenin politik seyrinde önemli değişikler getireceğinin bir işareti olarak değerlendiriliyor.

Yeni para birimi birliğine ilişkin çalışmalar başlatılacağının resmi duyurusunun pazar günü Arjantin’e giden Brezilya Devlet Başkanı Lula da Silva’nın ziyareti sırasında yapılması bekleniyor. Konuya yakın bir yetkili FT’ye yaptığı açıklamada son bir kaç yılda Brezilya ve Arjantin’in ortak para birimi konusunu ele aldığını ancak Brezilya Merkez Bankası’nın itirazları nedeniyle görüşmelerin sonuçlanmadığını aktarıyor. Ancak şimdi iki ülkenin de sol kanattan bir lideri olması, yeni para birimi birliğine siyasi desteğin de artacağı anlamına geliyor.

Brezilya CELAC’a tekrar katılıyor

Brezilya Devlet Başkanı Lula da Silva, göreve gelmesinden bu yana ilk yurtdışı seyahatini Arjantin’e yapıyor. Şu anda ABD’de firari şekilde bulunan eski Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro’nun Brezilya’yı geri çektiği 33 üyeli Latin Amerika ve Karayip Devletleri Topluluğu (CELAC) toplantısında Brezilya’nın birliğe yeniden dönmesi de öngörülüyor. Lula de Silva ocak ayında Brezilya’nın bloğa yeniden gireceğini duyurmuştu.

Önce peso ve reale paralel olarak kullanılacak

Financial Times’a konuşan yetkililer para birliği planlarında ilk odağın bölgesel ticareti güçlendirmek ve dolara bağımlılığı azaltmak olduğunu aktarıyor. Sur’un ilk etapta Brezilya reali ve Arjantin pesosuna paralel şekilde kullanılacağı belirtiliyor.

FT’ye konuşan Arjantin Ekonomi Bakanı Sergio Massa, Evrupa Bölgesi’nde Euro Birliği’nin oluşturulmasının 35 yıl aldığını hatırlatarak, Sur projesinin de gerçekleşmesi için yıllar bulacağını söylüyor: “Herhangi yanlış bir beklenti oluşturmak sitemiyorum. Bu Latin Amerika’nın gitmesi gereken uzun bir yolda atılan ilk adım”. Önce ikili bir proje olarak Arjantin ve Brezilya arasında başlayacak projeye daha sonra bölgedeki diğer ülkelerin de davet edileceğini aktaran Massa “Ekonomilerin büyüklüğünden merkez bankalarından rolüne ve mali sorunlara para birimi için gerekli tüm parametreler üzerinde çalışmaların başlaması için bir karar verilecek” diyor.

Brezilya Maliye Bakanı Fernando Haddad, Folha De S. Paulo isimli yayın için 2022 yılında kaleme aldığı makalede de Latin Amerika’da bir ortak para birimi birliği kurulmasını önermiş, bunun bölge ekonomilerinin entegrasyonunu ve küresel piyasalardaki önemini artıracağını vurgulamıştı.

Dünya Latin Amerika’nın gıda ve madenlerine aç

Arjantin Dışişleri Bakanı Santiago Cafiero bu hafta salı günü gerçekleşecek 33 üyeli CELAC ülkelerinin liderlerinin bir araya geleceği zirvede “Dünyanın Latin Amerika’nın gıda, petrol ve madenlerine aç olduğu bir zamanda bölgenin ne tür bir ekonomik kalkınma istediğini tartışması gerektiğini” söyledi. Cafiero bölge ekonomilerinin sadece ham madde sağlayıcısı olarak değil, katma değer yaratarak sosyal adalet de getirmesi gerektiğine de dikkat çekiyor.

Siyaset bilimci ve eski Bolivya bakanlarından Manuel Canelas “CELAC’ın 2010 yılında Latin Amerika ve Karayip hükümetlerine ‘ABD ve Kanada olmadan’ politika koordinasyonu yapmaları için kurulduğunu” hatırlatıyor. Canelas ekliyor: “CELAC son 10 yılda bölgesel entegrasyonu destekleyen ve tek hayatta kalabilmiş otorite”.

FT tahminlerine göre Latin Amerika ülkelerinin tamamını kapsayan bir para birimi birliği küresel GSYH’nin yüzde 5’ini temsil ediyor olacak. Dünyanın en büyük para birimi birliği euro şu anda dolar bazında küresel GSYH’nin yüzde 14’ünü oluşturan ekonomilerde kullanılıyor.

İkili ticaretleri 2022’nin ilk 11 ayında %21 arttı

Brezilya ve Arjantin arasındaki ikili ticaret de hızlı bir artış trendine girdi. Resmi verilere göre iki ülke arasında ticaret 2022’nin ilk 11 ayında 2021’in aynı dönemine göre yüzde 21 artışla 26,4 milyar dolara yükseldi. Arjantin ve Brezilya, Paraguay ve Uruguay’ın da dahil olduğu Mercosur bölgesel ticaret bloğunun lokomotifi olarak görülüyor.

Türkiye’nin bölge ile ticaret hedefi: 35 milyar dolar

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye-Brezilya İş Konseyi Başkanı Cengiz Deveci, Türkiye’nin Latin Amerika ülkeleriyle 15 milyar dolar olan ticaret hacmini 5 yıl içinde 30-35 milyar dolar seviyesine çıkarmayı hedeflediklerini söyledi. Aynı zamanda Paraguay İstanbul Fahri Konsolosu olan Deveci, Anadolu Ajansı’na Türkiye-Latin Amerika ilişkileri üzerine değerlendirmelerde bulundu.

“İki ülke ticaret hacminde Brezilya elbette önde, tüm kıtada Brezilya ile ilişkilerimiz yadsınamaz. ‘2022’den 2023’e girerken Latin Amerika’da ne değişti?’ derseniz Brezilya’daki değişiklikler lehimize oldu. Bir önceki hükümet aşırı sağcı bir hükümetti, şimdi ise geçmişte iki dönem devlet başkanlığı yapan, aynı zamanda Cumhurbaşkanı’mızın da bölgedeki ziyaretlerinde görüştüğü, birçok işbirliği yaptığımız Lula hükümetiyle yeniden birlikteyiz.”

Deveci, Brezilya ile Türkiye arasında 5 milyar dolarlık ticaret hacminin olduğunu, bunun çok daha yüksek seviyelere çıkarılması gerektiğini belirtti. Kolombiya ise bölgede Brezilya’nın ardından Türkiye’nin en büyük ikili ticaret hacmi bulunan Latin Amerika ülkesi.

Türkiye’nin Latin Amerika ile 15 milyar dolarlık ticaret hacminin olduğunu ifade eden Deveci, “Önümüzdeki 5 yıl içerisinde bu rakamların 30-35 milyar dolar bandına çıkması, tüm Latin Amerika’da ticaret hacimlerinin artması ve ülkenin ihtiyaçlarını belirlemek için çalışıyoruz” diye konuştu.