Araştırmacılar, geliştirdikleri modelde gerçek bilançonun hesaplanması için 200’den fazla ülke ve bölgeye ait 121 gösterge hakkında veri topladı. Çalışmaya göre resmi rakamlar, Kovid-19’un gerçek ölü sayısının yarısından biraz daha azını temsil ediyor ve pek çok ülkedeki resmi istatistiklerde ölmeden önce corona virüs testi pozitif çıkmayan kurbanlar hariç tutuluyor. Buna göre, Rusya’da beş kat, Afrika’da ise 14 kat daha fazla ölüm yaşandı. Salgının sert vurduğu Hindistan’da ise sadece bu yıl bir milyonu aşkın can kaybı yaşandı.

Resmi açıklanan küresel ölü sayısı 3,4 milyon 

ABD merkezli The Economist dergisi, dünyadaki Kovid-19 ölümlerinin gerçek sayısını hesaplamak için bir model oluşturdu. Uzmanlar, Mayıs 2021 itibariyle, dünya çapında Kovid-19 kaynaklı 7,1 ile 12,7 milyon arasında ölüm meydana geldiğini hesapladı. Bu durum ise gerçek ölüm sayısının resmi olarak açıklanan 3,4 milyon ölümden kat kat fazla olduğunu gösteriyor. 

Evdeki ölümler ve test yapılmayan ölümler resmi istatistiklere dahil edilmiyor

Economist’in açıkladığı gibi, ülke bazında resmi olarak rapor edilen ölümlerin sayısı gerçek rakamları büyük ölçüde eksik tahmin ediyor. Raporun yazarları, bu durumun ölüm nedenini doğrulamak için test yapılmamasının ve ölümlerin kaydedilmesindeki gecikmenin bir sonucu olduğunu söyledi.

Aynı zamanda, Hindistan ve Brezilya gibi sağlık sistemlerinin aşırı baskı altında olduğu ülkelerde, evde meydana gelen ölümler de resmi rakamlara dahil edilmedi.  

Çalışmanın yazarları, “Kayıtlı ölümlerden demografiye, coğrafyaya ve hareketliliğe kadar 121 değişkenle ilgili bilinen verileri kullanarak, sayıların eksik olduğu boşlukları doldurmamızı sağlayan bir korelasyon modeli oluşturduk. Bununla birlikte, belirtilen aynı nedenlerden ötürü, birçok ülke aşırı ölümler için güvenilir rakamlar sağlanamamaktadır” ifadelerini kullandı.

Ekonomist’in kıdemli veri muhabiri Sondre Ulvund Solstad,, “Zorluk, bilinmeyen yerlerdeki ölümleri hesaplarken ortaya çıkıyor. Sadece bir rakam verip, gerçek şu demek istemezsiniz, çünkü ölümlerin tam sayısını bilemezsiniz. Veriler mevcut değil. Yani, yaptığımız ve yapmak için muazzam çaba harcadığımız şey, mümkün olan varyasyonları yakalayan aralıklar sağlamaktı. Her tür gösterge hakkında olabildiğince fazla veri toplamaya çalıştık, böylece en azından bazı veriler eksikse, doldurulabilecek orta düzeyde verilerimiz olurdu” dedi. 

Veri eksikliği düşük ve orta gelirli ülkelerde yaygın

Bununla birlikte Solstad,  veri eksikliğinin en çok düşük ve orta gelirli ülkeler için geçerli olduğunu ifade ederek, “Bu yerlerde testler daha az yaygın çünkü pahalı. Ayrıca, bazı ülkelerdeki  hükümetlerin, pandeminin ne kadar kötü olduğunu ortaya çıkaracağı için testlere öncelik vermek istemediğinden şüpheleniyoruz” değerlendirmesinde bulundu.

Diğer taraftan, corona virüs ilk olarak 2019 yılında Çin’in Hubei eyaletine bağlı Wuhan kentinde tespit edildi. Ardından, salgın “zengin dünya” yı taradı ve büyük miktarlarda ölümlere neden oldu. Bu yıl itibariyle ise ABD, AB, Kanada ve İsrail gibi zengin ülkelerde aşılamanın artmasıyla pandeminin merkezi Hindistan ve Latin Amerika’ya kaydı.

Solstad, “Geçen yılın çoğunda, yani  52 haftanın 33’ünde günlük ölüm sayısı arttı. Şu anda gördüğümüz şey ise küresel ölümlerin orantısız düzeyde Hindistan ve Brezilya’da artıyor olması” dedi.

Hindistan’daki günlük ölüm sayısı 6-31 bin arasında 

Çalışmaya göre Hindistan, bildirilen 4 bin günlük ölümün çok üzerinde, günde 6 bin ile 31 binden fazla ölüm yaşıyor. Rakamlar, aynı aralığa yerleştiren diğer epidemiyolojik modellerle de destekleniyor. Eğer Economist’in tahmini doğruysa,  sadece 2021’de Hindistan’da Kovid-19 nedeniyle bir milyondan fazla kişi hayatını kaybetti.

Pandemi Peru’yu Hindistan’dan daha sert vurdu 

Solstad, “Maalesef Hindistan istisna değil. Birçok ülkenin modellemesi salgın nedeniyle Hindistan’dan çok daha fazla vurulduklarını gösteriyor. Örneğin, Peru’da tahminlerimize göre milyon kişi başına Hindistan’dan 2,5 kat daha fazla kişi ölüyor” dedi. 

Rusya’da ölümler açıklanandan 5 kat daha fazla

Diğer taraftan, çalışma 10 Mayıs 2021 itibarıyla Asya’daki ölümlerin 2,4 ile  7,1 milyon arasında değiştiğini tahmin ediyor, ancak kıta açıklanan  resmi ölümlerin sayısı ortalama 0,6 milyon civarında. Örneğin Rusya, resmi olarak açıklanan beş katından fazla Kovid-19 ölüm oranına sahip. 

Latin Amerika ve Karayipler’de ise hükümetler 0,6 milyon Kovid -19 ölümü bildirirken, gerçek ölümlerin 1,5 ile 1,8 milyon arasında olduğu hesaplandı.

Afrika’da gerçek ölü sayısı 14 kat daha fazla

Afrika’da ise gerçek ölüm ile resmi olarak açıklananlar arasındaki aralık iyice açılıyor. Kıtada resmi rakam 130 bine yakın, ancak Economist’in modeline göre gerçek rakam 2,1 milyon, yani resmi olarak açıklananın 14 katı.

Yaş ve sosyo-ekonomik durum ülkeler için önemli bir faktör

Öte yandan, Solstad, yaşın önemli bir faktör olarak alınması gerektiğini, yani yaşlı nüfus fazlalığının corona virüsten daha fazla ölüm anlamına geldiğini söyledi.

Örneğin, ortama yaşın 48 olduğu Japonya’da, Covid-19’dan ölme riski  ortalama nüfus yaşının 17 olduğu Uganda’dan tahmini olarak 13 kat daha yüksek.

Ancak, yaş hesaba katıldığında bile , gelişmekte olan ülkelerdeki genç nüfus, zengin bölgelerdeki emsallerine göre, sırf sağlık hizmeti kaynaklarının eksikliği nedeniyle daha ciddi sonuçlarla karşı karşıya bulunuyor. NTV