Kent tarımı gün geçtikçe önem kazanıyor. Kent içi üretimle, hem yılların üreticisini topraktan koparmamak, hem kentliye taze ürün sağlamak hem de karbon ayak izini azaltmak hedefleniyor. Türkiye’nin en büyük şehri İstanbul da tarımdaki bu ivmeden nasibini almış durumda.

DÜNYA için görüştüğümüz İstanbul Büyükşehir Belediyesi Tarımsal Hizmetler Dairesi Başkanı Ahmet Atalık, ekilebilir alan miktarının 2019’da 720 bin dekarın altında olduğunu bugün ise 750 bin dekarı aştığını söylüyor. 2020 yılından itibaren çiftçileri desteklemeye başladıklarını kaydeden Atalık, “İstanbul çiftçisi şu anda zevkle üretim yapıyor” diyor.

İstanbul’da ağırlıklı olarak tahıl üretiliyor. Buğday başta olmak üzere, arpa ve ardından yağlı tohumlardan ayçiçeği üretimi geliyor. Diğer yandan Atalık’ın verdiği bilgiye göre İstanbul önemli bir sera kenti. Özellikle Pendik Göçbeyli, Sarıyer Gümüşdere köyleri başta olmak üzere yaygın bir seracılık yapılıyor.

“Tohum desteği veriliyor”

Geçen sene çiftçiye tohumluk buğday desteği verdiklerini söyleyen Atalık “Önce Tarım ve Orman Bakanlığı’nın araştırma enstitülerinin geliştirdiği tohumları alıyoruz, çiftçilerimize alanda deneme ekimleri yaptırıyoruz ve kentimizin toprak ve iklimine, hastalık ve zararlılarına dayanıklılık gösterip en verimli olduğuna kanaat getirdiğimiz çeşitleri seçiyoruz.

O çeşitleri temin ederek çiftçimize veriyoruz” diyor. İBB’nin bütün destekleri ücretsiz. Geri ödemesi yok. Geçen sene 25 milyon lira civarında tohumluk buğday dağıtımı yapıldı. Atalık, üzerinde durdukları tek konunun verilen tohum ve fidelerin ziyan edilmemesi olduğunu söylüyor. Satma ya da atılması gibi durumların tespiti halinde çiftçi kara listeye alınıyor.

“Halk Ekmek lisanslı depo kuracak”

Geçen sene dağıtılan buğday tohumundan elde edilen buğdayların bir kısmı Halk Ekmek tarafından satın alındı. Halk Ekmek’in İstanbul’da bir lisanslı depo kuracağını söyleyen Atalık, “Piyasada üreticinin nasılsa alternatifi yok, ne fiyat versek bize vermek zorundalar zihniyeti var.

Halk Ekmek işin içine girince, peşine de bu lisanslı depoculuk girince o dezavantaj ortadan kalktı. Mesela piyasa fiyatı, İstanbul çiftçisinin geçen temmuz ağustos ayında Halk Ekmek’e buğdayını sattığı fiyata çıkmadı hala. Yani Halk Ekmek kelepir fiyata değil, piyasanın üzerinde bir fiyata alıyor. Geçen yıl 233 çiftçiden 7 bin 230 ton buğday alındı.

53 milyon lira ödeme yapıldı” diyor. Lisanslı depo için Silivri ya da Çatalca civarında yer arayışları ile bakanlıkta prosedürleri yerine getirme çalışmaları devam ediyor. İBB’nin ayçiçeği tohumu desteği 2022’de başladı. Bu yıl, 78 bin dekar alanda ekim yapılacak ve 20 bin ton civarında üretim gerçekleşecek. Destek maliyeti 13,5 milyon lira.

Tarımda ilk desteğe sebze fidesi ile başlandığını söyleyen Ahmet Atalık, 2023’te dağıtılacak fidelerle çiftçinin 6800 dekarlık alanda ekim yapacağını ve 39 bin ton yazlık sebze üretileceğini söylüyor.

Kışlık fideler ise 2 bin 200 dekar alanda ekilecek ve 16 bin ton kışlık sebze üretilecek. Yılda yaklaşık 16 milyon adet sebze fidesi çiftçilere veriliyor. İBB fideleri kendi yetiştiriyor. Atalık, “İlk sene sıkışık bir dönemde başladık. Akdeniz Bölgesi’nden temin ettik. Fakat ondan sonra İBB’nin Kemerburgaz’da terk ettiği bir serası vardı.

Onardık ve 2021 yılında fidelerimizi orada yetiştirdik. 2022 yılında yanına 4 dönümlük bir sera daha inşa ettik. Tam otomatik Türkiye’nin en gelişmiş modern seraları belki bizde şu anda. Oraya son derece deneyimli Akdeniz Bölgesi’nden bir ziraat mühendisi arkadaşımızı getirttik.

Onun kontrolünde fidelerimiz yetişiyor. Yine iddia edebilirim ki Türkiye’nin en kaliteli fideleri yetişiyor” diyor. İBB atıl durumdaki tarihi Büyükdere Fidanlığını da halka açılacak bir şekilde düzenleme yapıyor. Tesisin 40 dönümlük bir kısmı ata tohumlarının saklanma ve üretim merkezi olarak kullanılacak ayrıca bir meyve bahçesi koleksiyonu oluşturulacak. Projenin bir kısmı bu yıl faaliyete geçecek.

“Pestisite karışmıyoruz”

Tarım ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü’nün gübre desteği bulunuyor. Ancak ilaç konusunda desteği yok. Atalık, “Pestisit vermiyoruz, eğitimini veriyoruz. Çünkü çok basit hatalarda lüzumsuz yere pestisit kullanılıyor. Kullanırken hem kendi sağlıklarına zarar veriyorlar hem yerken zarar veriyorlar hem milletin sağlığına zarar veriyorlar hem de çevre kirliliği yaratıyorlar. Pestisiti ücretsiz diye kontrolsüz kullanabilirler.

Onu takip edemeyiz. Pestisit kullanmayı azaltma yönünde eğitimin yanında sera üretimlerinde biyoteknik mücadele araçları var onları veriyoruz” diyor. En güvenilir gıdanın şu anda İstanbul’da yetiştiğine emin olduğunu kaydeden Atalık, çiftçiyle sürekli irtibatta olduklarını ve çok hızlı çalıştıklarını vurguluyor.

“Bütçe şimdilik 97 milyon lira”

2020’de 7 milyon liralık destekle başlayan İBB’nin 2021’de desteği 15 milyon, 2022’de 73 milyon, 2023’te de 97 milyon liraya ulaştı. Bu rakamın sonbahar desteklerinin de netleşmesiyle artacağı belirtiliyor. 2019’da ÇKS’ye kayıtlı çiftçi sayısı 3500’ken bu sayı 2023’te 4300’e ulaşmış durumda. Ziraat odasına kayıtlı çifti belgeli üreticiyle birlikte destek verilen çiftçi sayısı 8 bin. Hibe desteği için üreticinin çiftçi olduğunu belgelemesi gerekiyor.

Hayvancılık destekleri

Hayvancılıkta verilen destekler ise kuzu besi ve sığır süt yemi destekleri. 2023’te 1131 çiftçiye 1640 ton sığır süt yemi dağıtıldı. 2022 yılında 744 çiftçiye 1115 ton kuzu besi yemi verilirken bu yılki rakam yılsonunda netleşecek. Ahmet Atalık, yem için Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi’nin yem fabrikasıyla çalıştıklarını söylüyor. Buğday tohumluğu Tarım Kredi Kooperatifi’nden, Ayçiçek tohumu ise Trakya Birlik Çiftçi kooperatifinden alınıyor. Yem için ayrıca silajlık mısır tohumu da dağıtılıyor.