Yüksek enflasyon karşısında alım gücü azalan çalışanları rahatlatmak amacıyla işverence verilen yemek bedelleri ile ayda bin liraya kadar yakacak yardımlarına vergi ve prim istisnasına ilişkin düzenlemeler 1 Aralık 2022 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe girdi.

Eski uygulamaya göre, işyerinde yemek verilmeyen işletmelerde çalışanlara işverence verilen yemek çeklerinin günlük 51 TL’ye kadar olan kısmından hiçbir vergi alınmıyordu. Yemek bedelinin nakit olarak ödenmesi halinde ise yapılan bu ödeme ücret olarak kabul ediliyor ve gelir vergisi kesiliyordu. Bu ay başında yürürlüğe giren yeni uygulama kapsamında, yemek çekinde olduğu gibi nakit ödenen yemek bedelinden de gelir vergisi alınmayacak. Vergi açısından yeni olan, nakit ödemelerin vergiden istisna tutulması.

SİGORTA PRİMİNDE İSTİSNA GENİŞLEDİ

Eski uygulamaya göre, işyerinde yemek verilmemesi durumunda civardaki lokantalardan yemek hizmeti alınması veya yemek çeki verilmesi halinde günlük yemek bedelinin sadece 12,94 TL’ye kadar olan kısmı sigorta priminden istisna tutuluyordu.

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Yönetim Kurulu, kasım ayında aldığı kararla istisna tutarını Hazine Maliye Bakanlığına paralel hale getirdi. Prime esas kazanca dahil edilmeyecek yemek bedeli tutarını günlük asgari ücretin yüzde 23,65’ine çıkardı. Bu oran, mevcut asgari ücrete göre günlük 51 TL’ye karşılık geliyor.

Örneğin bir çalışana aralık ayında nakit olarak 1.250 TL tutarında yemek bedeli ödenmiş ve kişi bu ay fiilen 22 gün çalışmış ise 51 TL X 22 gün = 1.122 TL tutarındaki kısım prime esas kazanca dahil edilmeyecek, yani prim istisnası uygulanacak. Kalan 128 TL’lik kısım için prim kesintisi yapılacak.

Çalışanlara ay içinde nakit ödeme yapılmaksızın yemek kuponu, yemek kartı, yemek çeki gibi araçlarla yemek bedeli ödenmesi halinde de günlük 51 TL’ye kadar olan kısım için prim istisnası uygulanacak. Örneğin bir çalışanın yemek kartına aralık ayında 1.500 TL yüklenmiş ve kişi fiilen 22 gün çalışmış ise bu tutarın 1.122 TL’lik kısmı prime esas kazanç dışında bırakılacak, kalan 378 TL’lik kısımdan prim kesintisi yapılacak.

YEMEK AMACIYLA KULLANMA ZORUNLULUĞU VERGİDE YOK PRİMDE VAR

Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), yemek bedeli ile yakacak bedeline ilişkin vergi istisnasının nasıl uygulanacağına dair hususları belirlemek üzere 322 Sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliği Taslağı hazırladı. Henüz Resmi Gazete’de yayımlanmayan tebliğ taslağına göre, yemek çeklerinde vergi istisnası konusunda halen yürürlükte bulunan 186 Sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliği uygulanacak. Söz konusu tebliğde, yemek çeklerinin sadece yemek amacıyla kullanılacağına dair bir sınırlama bulunmuyor. Bu nedenle çalışanlar bugüne kadar anlaşmalı marketlerde yemek çekleri ile rahatlıkla alışveriş yapabiliyorlardı.

SGK’nın konuyla ilgili genelgesine göre ise sigorta primi istisnasından yararlanabilmek için yemek kartı, yemek çeki veya yemek kuponunun yalnızca yemek yenilmesi amacıyla kullanılması gerekiyor. Market alışverişinde kullanılamayacak. Yemek bedeli adı altında çalışanlara veya çalışanlar için üçüncü kişilere yapılan her türlü ödemelere ilişkin muvazaalı durumların tespit edilmesi halinde SGK’nın prim kaybı gecikme cezasıyla birlikte işverenden tahsil edilecek.

YEMEK YEME ZORUNLULUĞUNDAKİ ÇELİŞKİLER

SGK’nın yemek çeklerinin sadece yemek yenilmesi amacıyla kullanılma zorunluluğu konusunda çelişkiler bulunuyor. Çelişkilerin başında, vergi istisnasında böyle bir zorunluluk aranmaz iken prim istisnasında zorunluluk aranması geliyor.

İkinci çelişkiyi ise nakit olarak verilen yemek bedelinin nereye harcanacağı konusunda hiçbir kısıtlama bulunmaz iken, yemek çekinin market alışverişlerinde kullanılmasının yasaklanması oluşturuyor.

SGK bugüne kadar yemek çeklerine yüklenen günlük 12,94 TL’lik tutarın marketlerde alışveriş amacıyla kullanılması konusunda yasaklama yoluna gitmez iken ve kanunda bu yönde herhangi bir değişiklik olmadığı halde genelge ile yasaklama yapması da bir başka çelişki.