Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) bilgisayar mühendisliği bölümünden mezun olan Hakan Aran teknolojiyle çok ilgili. İş Bankası’na 1990 yılında Yazılım Uzmanı olarak katılan Aran, 2005 yılında Yazılım Geliştirme Departmanının başına geçti. Üç yıl sonra Operasyonlar, Dijital Bankacılık ve Teknolojiden Sorumlu CEO Yardımcılığına terfi etti.

Nisan 2021 tarihinde ise bankanın 17. CEO’su olarak atandı. İstanbul Ticaret Üniversitesi’nde halen devam ettiği bankacılık doktorasında iklim kaynaklı riskler ve bankaların sermaye yeterliliği oranları arasındaki ilişki üzerine yoğunlaşıyor.

İş Bankası CEO’su Hakan Aran, The Banker’dan Joy Macknight’ın sorularını yanıtladı.

Türk piyasasında faaliyet göstermenin en büyük zorlukları neler?

Zorluklardan biri karmaşık ve sürekli değişken ortam. Borç ve depozito büyümesinin keskin makro ihtiyati düzenlemeler tarafından şekillendiği bir dönemdeyiz. Bu kriterlerin hafifletilmesinde zamanlama ve boyut olarak halen belirsizlikler var.

Mayıs’taki seçimlerden sonra geleneksel politikalara dönmek Türk ekonomisinin potansiyelini geri toplaması için önemli bir adım oldu.

Herkes için bir başka zorluk ise Ağustos’ta %58.9’a ulaşan yüksek enflasyon oldu. Bunu, döviz kurunun hareketliliğinin yanı sıra küresel petrol ve emtia fiyatları da etkiledi. Tüm şirketler için maliyet yükü oluşturdu. Ayrıca deprem felaketinin kısa vadede mali dengeler üzerinde devam eden etkilerini de dikkate almalıyız.

İş Bankası müşterilerine depremden sonra ne gibi yardımlar sundu?

Halk, 2023’e tüm ülkeyi sarsan depremlerden kaynaklı büyük bir kederle başladı. İş Bankası’nın 6 çalışanı, 9 emeklisi ve onlarca akrabaları bu felakette hayatını kaybetti. Buna karşılık İş Bankası, felaketten etkilenen herkese kapsamlı yardım sağlamak amacıyla ağır yardım paketini açıkladı. Depremin ilk gününden itibaren etkilenen tüm bölgelere temel acil yardım malzemeleri ulaştırdık.

Bu deprem, bilimsel çalışmaların ne kadar parçalanmış ve düzensiz olduğunu gösterdi. Marmara depremine hazırlık şimdi en büyük önceliklerimizden biri. Böyle bir felaket, geniş coğrafyalı, yoğun nüfuslu ve ülkenin endüstriyel ekonomisinin merkezi olan İstanbul ve Marmara civarını yok eder. Banka olarak, böyle bir felaket öncesi almamız gereken önlemler üzerinde çalışıyoruz.

Bankanın sosyal amacını nasıl açıklarsınız?

1924 yılındaki başlangıcından beri İş Bankası her zaman sosyal sorumluluklarını karşılamak için çalıştı. Odağımız toplum ve gelecek üzerinde pozitif bir etki bırakmak, sadece finansal sonuçlarda değil.

Ana başarı kriterimiz; toplumda, ülkede, dünyada gelişime ne kadar katkı sağladığımız. Önceliklerimiz kültüreldir, arkeolojiden görsel ve performans sanatlarına kadar, ve spor da.

Örneğin, yetenekli ve finansal zorluklar çeken yetim çocuklara eğitim olanakları sağlayan bir kurum olan Darüşşafaka’yı destekliyoruz. Bir başka örnek ise Tema’ya 20 yıldır süren desteğimiz. Tema, toprak erozyonuyla mücadele eden, ağaçlandırma ve doğal yaşam alanlarının korunmasına yönelik çalışan bir Türk vakfı. Ayrıca, gelecek yıl Paris’te yapılacak Olimpiyat Oyunları için Türk Milli Olimpiyat Komitesi’nin de sponsoruyuz.

İş Bankası sürdürülebilirliği faaliyetlerine nasıl dahil ediyor?

Sürdürülebilirlik, fonlama misyonuyla İş Bankası’nın DNA’sına kodlandı. Gelişen metodolojileri dikkate alıyoruz ve stratejimizi sürekli olarak güncelliyoruz. Nisan 2022’de Net-Sıfır Bankacılık İttifakı’na katılarak kredi portföyümüzden kaynaklanan etkileri yönetmeye ve Kapsam 3 emisyonlarına ilişkin azaltım hedeflerimizi belirlemeye yönelik adımlar attık. Hedefimiz Kapsam 3 de dahil olmak üzere 2050 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşmak. Dolayısıyla müşterilerimizin geçişini destekliyoruz.

Ayrıca Kapsam 1 ve Kapsam 2 emisyonlarını 2025’e kadar %38, 2030’a kadar da %65 oranında azaltma yönünde hedefler belirledik. 2035 yılına kadar karbon nötr olmaya kararlıyız. 2030 hedeflerimize şimdiden ulaştık.

Haziran sonu itibarıyla enerji proje portföyümüzün dörtte üçünden fazlasını yenilenebilir enerji projeleri oluşturuyor. 2022 yılında İş Enerji Yatırımları’nı kurduk. Dolayısıyla projelere finansman sağlamanın veya kreditör olmanın yanında yenilenebilir enerji şirketi olarak da faaliyet gösteriyoruz.

Girişimlerimiz karbon emisyonlarını azaltmakla kalmıyor. İş Bankası kadın girişimcilere de destek veriyor. Beş yıl içinde kadın girişimcilere 100 milyar TL (3,7 milyar dolar) tutarında mali destek sağlamayı taahhüt ettik.

İş Bankası Türkiye’deki fintek camiasıyla nasıl etkileşim kuruyor?

Teknoloji geçmişim var, dolayısıyla finteklerle ilgilenmek benim için eğlenceli. İş Bankası, fintek camiasında çok aktif ve Türkiye’de başlangıcı 2016’ya dayanan start-up ekosisteminin yaratılmasında ilk destekçilerden biri oldu. Start-up’lar teknoloji ve veriden yararlanma konusunda çok iyi. Değer yaratma ve problem çözme onlar için önemli. Bu temel faaliyetler dijital ekonomi ve sürdürülebilir kalkınma için gerekli. Bu nedenle vizyonumuzu girişimcilerin ve start-up’ların bankası olma yönünde şekillendirdik.

İş Bankası, bu vizyonu gerçekleştirmek amacıyla 2016 yılından beri kuluçka programları, inovasyon merkezleri ve risk sermayesi aracılığıyla ekosistem iş birliklerine yatırım yapıyor. Bu yıl Workup adını verdiğimiz kuluçka programımızın 11. serisini başlatıyoruz. Bugüne kadar 15.000’den fazla start-up başvuruda bulundu ve 100’den fazla start-up programdan mezun oldu.

Ayrıca Workup Agri, Workup AI ve Workup Gaming’i de duyurduk. Günümüzün ruhunu yansıtacak şekilde bilinçli olarak sektörleri çeşitlendirdik.

İş Bankası, küresel finteklerle olan ilişkileri geliştirmek amacıyla Silikon Vadisi ve Şangay’da iki inovasyon merkezi açtı. İnovasyon merkezleri, son teknolojileri iş birimlerimize tanıtma fırsatı vererek inovasyon kültürünü geliştirmemize yardımcı oluyor. Her şeyi kendimiz geliştirmek yerine, bu start-up’ların müşterisi olarak verimliliğimizi ve etkinliğimizi artırıyoruz.

Farklı fonksiyonlardan çalışanların inovasyon merkezlerini ziyaret etmesi yeteneklerimizi geliştirmemize, çalışan deneyimimizi iyileştirmemize ve çalışan bağlılığını artırmamıza yardımcı oluyor.

Bankanın ‘Geleceğin Bankası’ vizyonunun ana ilkeleri neler?

Vizyonumuz, müşterilerimize hayatları boyunca finansal hizmetlere ihtiyaç duydukları her yerde ve her zaman sorunsuz ve son derece kişiselleştirilmiş bir deneyim sunmaya devam etmek.

En öncelikli alanlarımızdan biri açık, yerleşik veya kesintisiz bankacılık. Ekosistemde yer alan uygulama programlama arayüzlerimiz sayesinde müşterilerimiz, e-ticaret platformları, dijital pazar yerleri yenilikçi ürün ve hizmetlerimize kolaylıkla erişebilir. İş Bankası, günlük işlemler nerede gerçekleştirilirse gerçekleştirilsin, entegre ve kesintisiz bir şekilde bu işlemlerin arkasında.

Mobil uygulamamız İşCep, geleceğin bankacılığını yansıtıyor çünkü cep telefonları her şeyi uzaktan kontrol edebiliyor. Türkiye’nin ilk mobil bankacılık uygulaması olan İşCep’i 2007 yılında hayata geçirdik; bugün 5 milyon kişi tarafından günde 10 milyon kez ziyaret ediliyor. Hem perakende hem de ticari işlemlerde 650 fonksiyondan oluşan kapsamlı bir sete sahip.

Geleceğin bankacılığını inşa etmek için geleceğin müşterisini anlamamız ve onların beklentilerine uyum sağlamamız gerekiyor. Bu beklentileri karşılamak için oyunlaştırılmış bir bankacılık deneyimi tasarlıyoruz. 2022 yılında NAYS uygulamasını hayata geçirdik ve şimdiden 2,3 milyondan fazla genç kullanıcımız var. En önemli kısmı da kullanıcıların yarısından fazlası İş Bankası müşterisi değildi.

Yapay zeka ve ChatGPT gibi büyük dil modelleri benzersiz bir müşteri deneyimi sağlamak için önemli. Örneğin, gelecekte sanal asistanımız Maxi yalnızca müşteri sorularına yanıt vermekle kalmayacak, aynı zamanda müşterilere özel finansal ihtiyaçlarına uygun bilgileri proaktif bir şekilde sunabilecek. Müşterilerimizin finansal ihtiyaçlarını anladığımız, hatta öngördüğümüz, ihtiyaç duydukları her yerde ve her zaman gerçek zamanlı tavsiye ve yardım sağladığımız bir bankacılık deneyimine doğru gidiyoruz.

İş Bankası gelecekte nerede büyüme öngörüyor?

İster emlak, ister araç kredisi, ister tamamen e-ticaret olsun, her türlü pazar yeri bundan sonra kanalımız olacak. Girişimcilere, çiftçilere, küçük esnafa yönelik özel şubelerimiz olacak. Geleceğin bankacılığı sadece şubeler ve mobil bankacılık uygulamalarıyla kalmayacak.

Web 3.0 teknolojilerinin dahil edilmesi, merkezi olmayan finansı mümkün kılacak ve muhtemelen merkezi finans baskın sistem geride bırakacak. Geleneksel bankacılığın blockchain ile birleştirilmesi daha şeffaf, güvenli ve hızlı finansal işlemler sağlayacak.

Sürdürülebilirlik aynı zamanda bir büyüme alanı olacak. Yeşil ekonomiyi ve geçişi desteklemek İş Bankası’nın temel faaliyetlerinden olacak. Küresel iklim değişikliğine karşı gereken tüm adımları atacağız, çevre bilincini artıracağız ve kadının toplumdaki konumunu güçlendireceğiz.

Gelecek yıl İş Bankası’nın 100. yılını nasıl kutlayacaksınız?

Bankamızın 100. yılı için yeni bir holding şirketi kurduk: İş Bankası Grubu. Yüzyıl boyunca farklı sektörlerde şirketler kurarak ve aktif kalarak misyonumuzu yerine getirdik. Şimdi tüm bu sübvansiyonları yeni bir kuruluş altında birleştiriyoruz.

İş Bankası, yeni yapısıyla daha fazla sektöre açılıp ülke ekonomisine daha fazla güç kazandıracak stratejik yatırımlarına devam edecek. Yıl sonuna kadar süreci tamamlamayı hedefliyoruz, 2024 yılında yeni holding şirketimiz çıkacak.