14 Mayıs’ta yapılacak seçimlere bir aydan daha az bir süre kala tüm çabalara rağmen doların 20 lirayı aşması ekonomi yönetiminin en büyük handikapı oldu. Dövizdeki yükseliş ve derinleşen ekonomik kriz dolayısıyla seçim tarihini yaklaşık bir ay öne alan iktidarın hedefi dövizi kontrol altına almaktı. Ancak kuru kontrol edebilmek için çareler giderek tükeniyor. Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Tayyip Erdoğan’ın seçim kararını imzaladığı 10 Mart’tan bu yana dolar yüzde 7 yükseldi. Üstelik, TCMB bankaların döviz işlemlerini kısıtladıkça, bireylerin ve şirketlerin döviz işlemleri için Kapalıçarşı’daki döviz bürolarına yönelmesiyle ikili kur tehlikesi de ortaya çıktı.

OYUN BİTMEK ÜZERE

Örneğin; dün bankaların kotasyonu 19.40 lira seviyelerini gösterirken, serbest piyasa dolar dün 20.35 lirayı gördü. Şimdi seçime bir iki aydan az bir süre kala iktidarın, sandığa kadar yeni bir kur atağı yaşanmadan ilerleyip ilerleyemeyeceği merak ediliyor. İktisatçı Prof. Dr. Yalçın Karatepe, “Baskılanan kur enerji biriktiriyor, biriken bu enerjinin bir yerden açığa çıkma durumu olacak. Seçimden sonra göreceğiz, sandıktan kimin çıkacağı dolara yön verecek” dedi.

Ulusulararası finans uzmanı Dr. Murat Kubilay ise 14 Mayıs tarihine kadar durumun sürdürülmesinin artık çok zor olduğunu belirterek, “Daha önce ilk tura kadar baskılarlar ama ikinci tura kalırsa işler tatsızlaşır diyorduk. Ancak rekor dış ticaret açığı, deprem etkisi ve yatırımcı algısıyla seçimlere kadar istikrar sürdürülemeyecek” dedi.

Kubilay, “Dışarıdan siyasi ve ticari ödünlerle yeni para gelmezse, tek adam rejiminin gerçek sonucunu seçimden önce göreceğiz. Para yoksa kısıtlamalar artacak; bunun sonucunda da ekonomi duracak ve seçmen algısı bozulacak. Oyun bitmek üzere. Bayramdan sonra her şey belirginleşir” değerlendirmesini yaptı.

İkinci tur sıkıntılı olur

Doların 1.5 yıl önce tek hanelerde olduğunu ve o zamanlar şimdiki kur düzeyinin hayal bile edilmediğini hatırlatan Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cem Başlevent, “Seçimden önce şok yaşanmaması için döviz rezervlerinin kullanılacağını ve bankaların TL mevduata yüksek faiz vermesinin teşvik edileceğini öngörebiliriz.14 Mayıs’a kadar idare edilse dahi, seçim ikinci tura kaldıktan sonra ne olacağını öngörmek güç” dedi.

Seçimi kazanan yön verir

İktisatçı, Prof. Dr. Yalçın Karatepe, doların seçmen davranışı üzerinde çok büyük etkisinin olduğunu belirterek “Dövize olan talep iktidarın seçime kadar işini zorlaştıran ana faktör. Vatandaşın AKP iktidarının devamı halinde doların yükseleceği yönündeki beklentisi çok yüksek. İktidar değişiminde ise sınırlı bir artış beklentisi var. Kur hareketinde en temel faktör sandıktan kimin çıkacağı olacak” dedi.

Doları frenlemek için Merkez’den 2 yeni hamle

Doların serbest piyasada 20 lirayı aşmasından sonra döviz kurlarını kontrol altında tutmak için olağanüstü bir çaba harcayan Merkez Bankası’nın (TCMB), döviz işlemlerine yönelik sınırlamaları artırıyor. Bloomberg’den Kerim Karakaya’nın konuya yakın kaynaklara dayandırdığı haberine göre, TL üzerindeki baskıyı hafifletmek amacıyla TCMB, bankaların, bankalar arası piyasada yaptıkları döviz alımlarına günlük miktar sınırlaması getirdi.

MAKAS AÇILIYOR

Günlük limitler, banka bazlı olarak belirlenirken, Kur Korumalı Mevduat (KKM) ürünü kapsamındaki ihtiyaçlarıyla ilişkilendirildi. Ayrıca bankalardan, döviz alım işlemlerini saat 13.00’a kadar tamamlamaları bu saatten sonra serbest piyasada döviz almamaları istendi. Günlük limitler ve genişleyen bankaların uyguladığı alış-satış kur farkları daha fazla şirketi ve bireysel yatırımcıyı Kapalıçarşı’daki döviz bürolarına itiyor. Bankalar arası piyasada kur 19.39 seviyelerinde iken Kapalıçarşı’da 20 liranın üzerinde görünüyor. Mehtap Özcan Ertürk/Sözcü