Prof. Dr. Hakan Kara’nın köşe yazısı;

Türkiye’nin geleneksel olmayan para politikası deneyi bitti mi?

Bazı işaretler olabileceğini gösteriyor. 28 Mayıs’ta yeniden seçilmesinden bu yana Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ülkenin merkez bankası başkanı ile hazine ve maliye bakanını nispeten piyasa dostu rakamlarla değiştirdi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 22 Haziran’da Hafize Gaye Erkan başkanlığındaki ilk faiz toplantısında politika faizini %8,5’ten %15’e yükseltti ve politikayı normalleştirme niyetine dair bazı işaretler verdi.

Ancak Türkiye’nin 2021’de başlayan politika denemesinin bitip bitmediği henüz belli değil.

Her şey, dünyadaki herkesin tersini yaptığı bir zamanda, Türkiye Merkez Bankası’nın faiz oranlarını indirmek için harekete geçmesiyle başladı. Bu tartışmalı politikanın başlamasından kısa bir süre sonra enflasyon kontrolden çıktı.

2022’nin ortalarında, resmi tüketici fiyat endeksi bir yıl öncesine göre %80’den fazla arttı. Sonuç olarak, reel faiz oranları Türkiye’nin emsal ekonomileri ile karşılaştırıldığında rekor düşük negatif seviyelere geriledi.

Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, bu para politikası deneyinin ani etkisi, enflasyon beklentilerinde belirgin bir bozulma oldu. Buna, Eylül 2021’den sonra Türk parasının dolar karşısında yüzde 70 değer kaybetmesi ile liranın keskin bir değer kaybı eşlik etti.

Yetkililer, aşırı derecede düşük olan politika faizinin zarar verici etkilerini dengelemek amacıyla lirayı istikrara kavuşturmak için bir dizi önlem aldı. Para rejimi, kısmen kamu bankaları aracılığıyla opak döviz rezervlerinin satışı ve kapsamlı döviz ve kredi kontrolleri yoluyla, yoğun bir şekilde yönetilen döviz kurlarına kaydı. Hükümet ayrıca, kamu bütçesi üzerindeki koşullu yükümlülükleri şişirmek ve bankaların düzenleyici yükünü şişirmek pahasına bir lira mevduat koruma programı başlattı.

Adil olmak gerekirse, mali baskı politikalarıyla yetkililer, cumhurbaşkanlığı seçimine giden süreçte para biriminin değer kaybetmesini dizginleyebildiler ve gösterge faiz oranını düşük bir seviyede tuttular.

İstikrarlı döviz kurları ve son derece gevşek parasal koşulların körüklediği canlı iç talep, iktidar koalisyonunun gücünü korumasına yardımcı oldu. Ancak bu, merkez bankasının rezervlerinin tükenmesi, kontrolden çıkmış enflasyon şeklinde muazzam dengesizliklerin birikmesi, yüksek bir dış açık ve finansal kaynakların etkin dağılımını bozan karmaşık bir dizi finansal düzenleme pahasına gerçekleşti.

Mayıs seçimlerinden bu yana atılan adımlar, ödemeler dengesi stresine açık bir tepki olarak bir U dönüşüne işaret ediyor, ancak tamamen geleneksel politikaya geri dönmek kolay olmayacak.

Yolculuk, kısmen merkez bankasının son iki yılda bankalara dayatılan karmaşık düzenlemeleri gevşetmek için bir ön koşul olan politika faiz oranlarını normalleştirme istekliliği ve kabiliyetine bağlı olacak.

Politika faiz oranları politik olarak sınırlı kalırsa, düzenleyici çerçevenin tam olarak normalleştirilmesi yakın vadede mümkün olmayacaktır çünkü düşük bir politika faizi ile döviz kurunu ve yurt içi finansal koşulları kontrol etmek için düzenleyiciler mevcut kısıtlamaların çoğunu sürdürmek zorunda kalacaklardır. uzun bir süre için.

Merkez bankası gösterge faiz oranını neredeyse iki katına çıkarsa da bu, kamuoyunun enflasyon beklentilerindeki bozulmayı tersine çevirmeye yetmeyecektir. Anketlere göre, halk şu anda %40’a yaklaşan enflasyonun bir yıl sonra hâlâ %30’un üzerinde olmasını bekliyor.

Yetkililer, pratikte başlangıçta politika faizini beklentilerin çok altında tutmak anlamına gelecek olan faiz oranı kararlarında yumuşak kalmayı tercih ettiklerini ortaya koydular. Ancak tedricilik, yalnızca kurumların yüksek güvenilirliği varsa etkili olabilir. Bu noktada merkez bankasının ilk hamleleri, yetkililerin enflasyonu düşürmenin bedelini önümüzdeki yıl yapılacak yerel seçimler sonrasına kadar ödemeye istekli olmadıklarının bir işareti olarak görülebilir.

Enflasyon yüksek kalmaya devam ediyor ve daha uzun vadeli enflasyon beklentilerinin sağlamlaşmasını önlemek için kararlı bir şekilde düşürülmesi gerekiyor. Yetkililer gerekli düzenlemeleri şimdi erteleyerek daha sonra daha derin bir gerilemenin tohumlarını ekiyor olabilir.

Elbette tedrici yaklaşım kısa vadede daha yüksek büyüme sağlayabilir. Yine de bu, ekonomik aktivitede daha uzun süreli bir yavaşlama pahasına olabilir.

Bugün nazik kalmak, gelecekte daha fazla para birimi zayıflığı ve dolayısıyla daha fazla enflasyon anlamına gelecek ve bu da o zaman daha da yüksek faiz oranlarını gerektirecektir. Döviz kurundaki hızlı geçiş etkisi nedeniyle, Mayıs ayındaki seçimlerden bu yana liranın %30 değer kaybetmesi, yıl sonuna kadar enflasyona yaklaşık 15 puanlık katkı sağlayacak ve muhtemelen resmi enflasyon oranını her yıl %50’nin üzerine çıkaracaktır. -son.

Yetkililerin enflasyonla mücadele konusunda ciddi olduklarını varsayarsak, bu, enflasyonu kontrol etmek için gereken faiz oranının nihai seviyesinin şimdi bir ay önce olması gereken seviyeden bile daha yüksek olduğu anlamına geliyor. Bugün faiz oranlarını düşük tutmak, gelecekte daha sıkı politikalar gerektirecektir. Aşamalılık, yetkililerin umduğu kadar büyüme dostu olmayabilir.

Hükümet, döviz kurunu ve ekonomik büyümeyi desteklemek için Körfez ülkelerinden yeni doğrudan yatırım akışlarını çekebilecek olsa da, bu tür fonlama biçimleri, ülkenin makro-finansal kırılganlıkları ele alınmadan uzun süre sürdürülemez.

Ekonomide bedava öğle yemeği yoktur. Türkiye son birkaç yılda önemli makro dengesizlikler biriktirdi ve sonunda faturanın ödenmesi gerekiyor.

Bu maliyeti en aza indirmek için şu anda ihtiyaç duyulan şey, kurumların kredibilitesindeki hızlı iyileşmenin ardından enflasyonu düşürmeye ve mali konsolidasyona öncelik veren acil bir istikrar programıdır. Bu, aşırı olmasa da, uygun düzeyde bir mali düzenleme ve liraya olan güveni yeniden tesis edecek dahili olarak tutarlı bir makroekonomik programla desteklenen daha fazla önden yüklemeli parasal sıkılaştırmayı gerektirecektir.

Enflasyon ve ülkenin dış açığı da dahil olmak üzere mevcut makroekonomik dengesizliklerin temel nedeni, halka ve şirketlere fiyatların istikrar kazandığına dair güvence verecek bir çıpanın olmamasıydı. Enflasyon beklentilerini çıpalayan güvenilir bir makroekonomik program, olası herhangi bir durgunluğun büyüklüğünü azaltacaktır.

Bu aynı zamanda ülkenin mevcut verimsiz mali düzenlemelerinden daha yumuşak bir şekilde çıkılmasını da kolaylaştıracaktır. Güvenilir aktörler tarafından uygulanan iyi formüle edilmiş bir programda normalleşmenin maliyetinin o kadar yüksek olması gerekmez.

Son personel atamalarının politika yaklaşımında bu kadar köklü bir değişiklik getirip getirmeyeceğini göreceğiz. Yeni gelenlere ekonomiyi sürdürülebilir bir yola doğru yönlendirmek için ihtiyaç duydukları serbestlik verilecek mi?

İlk adımlar yeterince ikna edici olmasa da somut bir karar vermek için henüz çok erken olabilir. Belki de bu aşamada yeni gelenlere şüpheden yararlanmaya yönelmeli, temkinli kalmalı ve olumlu sürprizler ummalıyız. Banka Dünyası