Onur Ant ve Beril Akman tarafından yapılan analiz özetle şöyle:

EKONOMİ BÜYÜDÜ ENFLASYON YÜKSELDİ

Erdoğan, düşük faiz oranlarının enflasyonu düşürmeye yardımcı olduğu fikri de dahil olmak üzere, uzun süredir ana akım ekonomi dışındaki görüşleri benimsiyor.

Diğer merkez bankaları geçen yıl Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin tetiklediği fiyatlardaki artışla mücadele etmek için agresif bir şekilde faiz oranlarını yükseltirken, Türkiye’nin Cumhurbaşkanı ülke içindeki politika yapıcıları faizleri düşürmeleri için yönlendirdi. Bu, ekonominin geçen yıl yüzde 5,6 büyümesine yardımcı oldu.

Ancak bunun bir bedeli vardı: İstanbul’da ve diğer büyük şehirlerde enflasyon yüzde 100’ün üzerine çıktı ve çok yavaş düştü. Lira, 2022’nin başından bu yana dolar karşısında yüzde 32 değer kaybetti.

Medley Global Advisors araştırma şirketi ürün başkanı ve gelişmekte olan pazar stratejisi eski direktörü Nick Stadtmiller, “Erdoğan alışılmışın dışında politikalarını elinden geldiği kadar sürdürecek gibi görünüyor, ancak bunun nasıl iyi bitebileceğini anlamıyorum” diyor ve şöyle devam ediyor “Eninde sonunda ekonominin ipi tükenecek.”

ERDOĞAN, ZAFER İÇİN EKONOMİK UNSURLARI KULLANIYOR

Para politikasına ek olarak Erdoğan, Mayıs ayında bir zafer kazanmak için elindeki mali ve ekonomik unsurları da kullanıyor.

Erdoğan, depremlerden önceki haftalarda, popülist küçük şirketler için sübvansiyonlu krediler açıklamış, Milyonlara yıllık 13 milyar dolarlık bir maliyetle erken emeklilik sözü vermiş ve asgari ücrette yüzde 55’lik bir zam açıklamıştı.

Felaketin ardından Erdoğan, odak noktasını yaklaşık 13 milyon insanın yaşadığı, depremden etkilenen bölgelerin yeniden inşasına kaydırdı. Hükümetinin acil müdahaleyi yönetme konusundaki ilk başarısız girişimleri için af dileyerek, yerinden edilmiş 2 milyon bölge sakini için bir yıl içinde nakit yardım ve kalacak kalıcı bir yer sözü verdi.

KILIÇDAROĞLU, ORTODOKS EKONOMİ VAAD ETTİ

Çeşitli anketler, Millet İttifakı olarak bilinen altı muhalefet partisinden oluşan bir bloğun cephesinde yer alan Kılıçdaroğlu’nun Erdoğan’a karşı ince bir farkla önde olduğunu gösteriyor. Kılıçdaroğlu, kazanması halinde ortodoks ekonomi politikalarına dönüş sözü verdi.

Seçim sonucu ne olursa olsun, Citigroup ve Bank of America dahil olmak üzere uluslararası bankalar mevcut politikalardan keskin bir U dönüşü bekliyor. Banka mevduat oranları, merkez bankasının yüzde 8,5’lik kriterine kıyasla şimdiden yüzde 30 civarında ve analistler arasındaki fikir birliği, politika yapıcıların ikisini uyumlu hale getirmesi gerektiği yönünde.

ERDOĞAN’IN İKTİDARI TEHLİKEDE

Ancak Erdoğan’ın kampanya söylemi aksini gösteriyor. 18 Nisan’da devlet televizyonuna verdiği röportajda ucuz borç verme politikasının devam edeceğini söyledi. “Bizim için önemli olan düşük faiz, yüksek enflasyon değil, düşük faizle yüksek yatırımdır” dedi. “14 Mayıs’tan sonra da bu süreci başarıyla sürdüreceğiz.”

Siyasi analistler genellikle, şehirli seçmenlerin görüşlerinin aşırı yer verildi anketlere çok fazla güvenmemek konusunda uyarıyorlar. Bununla birlikte, Erdoğan’ın iktidarının tehlikede olduğu açık.

14 MAYIS EN BÜYÜK SINAV

Şubat ayında, binlerce futbol taraftarı, deprem kurbanlarını anmak için arka arkaya iki maç sırasında Cumhurbaşkanını istifaya çağırarak nadir bir protesto düzenledi. Erdoğan’ın muhaliflerinin her zaman egemen olduğu bir forum olan sosyal medyadaki kamuoyu tepkisi de AK Partinin şimdiye kadar ki en büyük sınavıyla karşı karşıya olduğunu gösteriyor.

İKTİDARININ İLK BEŞ YILINDA ARTIŞ

Dünya Bankası tarafından derlenen verilere göre, 2002’de ilk kez iktidara gelmesinden sonraki beş yıl içinde, gayri safi yurt içi hasıla yıllık ortalama yaklaşık yüzde 8 arttı, 2020’de pandemiye giden beş yılda yalnızca yüzde 4’ün biraz üzerinde arttı.

Erdoğan’ın ekonomik modelini kurmaya yönelik ilk girişimleri olağanüstü bir şekilde başarısız oldu. Devlet harcamaları ve kolay kredi kombinasyonu sayesinde ekonomi aşırı ısındı. 2017 itibariyle, geniş bir ticaret ölçüsü olan cari işlemler hesabındaki açık, gayri safi yurtiçi hasılanın yüzde 4,8’ine yükseldi. Açığı finanse etmek için, Türkiye’nin bankaları ve şirketleri, genellikle yabancı para cinsinden olmak üzere ağır borç aldılar.

ABD İLE SİYASİ ANLAŞMAZLIK LİRAYI EZDİ

Tüm bunlar, ülkeyi uluslararası yatırımcıların ani bir tersine dönüşe karşı oldukça savunmasız hale getirdi. 2018’de ABD ile diplomatik bir anlaşmazlık, çıkışlarda izdiham yaratarak lirayı ezdi.

Kurumsal temerrütler arttı ve Moody’s, Türkiye’nin devlet borcunun notunu hurda statüsüne indirdi .Erdoğan ve yetkilileri, ekonomiyi dalgalı yabancı yatırım akışlarından izole etmek için bir yıl kadar çalıştı. Ülkeyi Batı’nın “para baronları”nın etkisinden kurtarmak için Türkiye’nin jeopolitik öneminden yararlandılar ve Rusya, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden milyarlarca dolarlık yatırım, doğrudan mevduat ve merkez bankası takas hatları oluşturdular.

Hükümet bu yıl cari açığı GSYİH’nın yüzde 2,5’ine indirmeyi planladığını söyledi, ancak 2022’dekinin iki katından fazlaydı, bu da Türkiye’nin dış finansmana güvenmeye devam etmesi gerektiği anlamına geliyor. 9 Mart’ta hükümet, felaketten bu yana ilk kez uluslararası tahvil satışından 2,25 milyar dolar topladı .

Dış ilişkiler konseyi’nde 2011’den 2015’e kadar ABD Hazine Bakanlığı’nda uluslararasi ekonomik analizler üzerinde çalışan kıdemli bir araştırmacı olan Brad Setser, “Etkinleşen ekonomik ve finansal dinamikler deprem nedeniyle değişmedi” diyor. “istikrarin devamına bahse girmek istemem.”