Dünya genelinde hükümetlerin iklim hedefleri doğrultusunda sağladığı teşvikler ve tüketicilerin elektrikli araçlara (EV) olan talebinde yıllık bazda yüzde 100’ü aşan artışlar, ABD’li elektrikli araç üreticisi Tesla’yı 1 trilyon doları aşan şirketler kulübüne soktu. Tesla hisseleri araç kiralama şirketi Hertz’in filosuna yeni 100 bin Tesla sipariş etmesi, Tesla hisselerini yüzde 15’e yakın yükselterek 1.045 doların da üzerine çıkardı. Bu da Tesla’yı şu anda sadece Apple, Amazon, Microsoft ve Alphabet gibi teknoloji devlerinin bulunduğu 1 trilyon dolardan daha değerli şirketler listesine sokmuş oldu. ABD’li yatırım bankası Morgan Stanley Tesla hisselerinin 1.200 doları görmesini ve 2030 itibariyle yılda 8 milyonun üzerinde satış gerçekleştirmesini öngörüyor.

Avrupa’da satılan her beş araçtan biri EV

Tesla’nın bu başarısının lokomotifi 2035’ten itibaren fosil yakıtlı araçların satışının tamamen yasaklanmasının planlandığı Avrupa bölgesi. Avrupa Otomobil Üreticileri Derneği (ACEA) cuma günü yayınladığı verilerde 3. çeyrekte AB genelinde satılan her beş araçtan neredeyse birinin elektrikli araç olduğunu duyurdu. Tam oran yüzde 19’un biraz altında. ACEA EV modelde üçüncü çeyrek büyümesinin yüzde 57 olduğunu, hibritte ise yüzde 43 olduğunu belirtiyor. 2020’ye göre daha düşük bir büyüme verisi olsa ise, satışların neredeyse yüzde 40’ını oluşturan benzinli araçta düşüş yüzde 35. Dizel araçlarda ise düşüş yüzde 50’nin üzerinde. Dizel araçlar AB genelinde daha on yıldan kısa bir süre önce toplam satışların yüzde 50’sini oluşturuyordu. Ancak 3. çeyrekte bu oran yüzde 18’e kadar geriledi.

Model 3, Renault, VW ve Dacia’yı geride bıraktı

Fosil yakıtlardaki satışlar ise hem EV’ye geçiş hem de çip krizi nedeniyle düşüşünü sürdürüyor. JATO Dynamics tarafından derlenen ve 26 Avrupa ülkesindeki satışların incelendiği rapora göre eylül ayında Tesla’non Model 3’ü Avrupa genelinde 24 bin 600 adetle en çok satan model oldu. Bunu yaparken de Renault’nun Clio’sunu, Dacia’nın Sandero’sunu ve Volkswagen’in Golf’ünü geçti. JATO raporunda “Bu bir elektrikli aracın pazara ilk kez liderlik ettiği bir an. Aynı zamanda ilk kez Avrupa’da üretilmeyen bir model bu koltuğa yerleşmiş oldu” değerlendirmesi de vurgulanıyor. Model 3 ve Model Y, kıtanın en çok satan birinci ve ikinci elektrikli araç modeli olurken, Volkswagen’in ID.3’ü de üçüncü sırada geldi.

Hertz’in siparişi şirketin geçici CEO’su Mark Fields’e göre EV’nin artık ‘mainstream’ bir tercih haline geldiğini gösteriyor ve üreticiler talebin hızlanarak fosil yakıtlı araçlardan EV’ye kaymasını bekliyor. Tesla CEO’su Musk yıllık yüzde 50 satış büyümesi hedefliyor ve yılda 20 milyon araç satışına ulaşmayı istiyor. Bu rakam şu anda en çok satış yapan Volkswagen ve Toyota’nın yıllık hacimlerinin iki katı.

Almanya’da Berlin yakınlarında Gruendheide’de inşa edeceği ilk Avrupa ‘gigafactory’si için onay bekleyen Tesla, bürokratik adımlar tamamlanırsa üretime bu yıl bile başlamayı planlıyor. Ancak Branderburg bölgesinin çevre bakanlığı şimdilik bölge vatandaşlarının çevresel endişelerini dinlemek istiyor.

Çin’de de büyümesine büyük önem veren şirket hükümetle “araç verilerinin ülkede kalması için” gerekli veri ve araştırma merkezi yatırımları yaparak regülasyon tarafındaki zorlukları bertaraf etmeye çalışıyor.

7 2030’da 31,1 milyon EV satışı bekleniyor

Deloitte’un geçen hafta yayınladığı bir raporda 2020’de 2,5 milyon olan elektrikli araç satışının 2030 itibariyle 12 kat artarak 31,1 milyon adede yükselmesi öngörülüyor. Rapora göre satılan yeni araçların neredeyse üçte biri elektrikli araç olacak ve en hızlı büyüyen pazarlar: Çin ve Avrupa. ABD’de de demokratlar EV’ye yönelik ciddi büyüme getirebilecek vergi teşvikleri için çalışıyor. Ancak Çin, EV başına verdiği 15 bin dolar destekle, Norveç’ten sonra EV’de en yüksek teşviği veren ekonomi. Norveç 2025’te tüm yeni araç satışlarının EV olmasını hedeflerken, bu hedefin Nisan 2022’de – planlanandan 3 yıl önce – yakalanması öngörülüyor. Tesla’nın Model Y’sinin lider olduğu pazarda şu anda satılan her 10 araçtan 9’u elektrikli veya hibrit. Benzin ve dizel araçların payı 2017’de yüzde 50 olan ülkede bu oran ekim itibariyle yüzde 10’un da altına inmiş durumda.

Çin, 1.1 milyon EV satışıyla aslan payına sahipKüresel elektrikli araç satışları Ağustos 2021 itibariyle geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 114 yükseldi. 516 bin EV satışı ile tarihteki en iyi 3. aylık EV satış rakamı görüldü. Toplam araç satışında EV’nin payı yüzde 7,7’ye ulaştı. Çin ise yıllık yüzde 186 EV satış büyümesi ile en hızlı büyüyen pazar ve küresel payı yüzde 19. Ağustosta satılan EV adedi 286 bin ile rekorda. Bir önceki aya göre bile artış yüzde 22. Avrupa’da da yıllık satış büyümesi ağustosta yüzde 60 oldu ve 155 bin adetle EV’de lider Avrupa’nın pazar payı yüzde 22’ye geldi. Küresel EV satışları yılın ilk yarısında geçen yıla göre yüzde 160 büyüme kaydederken, toplamda 2,6 milyon elektrikli arça satışı gerçekleşti. Bu küresel otomotiv pazarının yeni araç satışlarının yüzde 26’sına denk geliyor. Çin ilk yarıda 1,1 milyon satış ve yüzde 12’lik payla 2021 ilk yarısında da EV pazarının lideri olmaya devam etti.

Bataryada da yarış kızışıyor

Küresel otomotiv sektörünün EV araçlara kayması bataryada da yarışı kızıştırıyor. İsviçre merkezli otomasyon devi ABB, geçtiğimiz hafta 3 dakikadan kısa bir sürede 100 km menzil için şarj edebileceği bir teknoloji duyurdu. Terra 360 isimli şarj aynı zamanda dört ayrı aracı şarj edebilen ilk tasarım. Şirket bu teknolojisini havacılığın emisyonlarını azaltmak için de işbirliklerine gitmeye başladı. Elektrikli havacılık şirketi Lilium ile yapılan işbirliği kapsamında ABB Lilium jetlerini ilk etapta 250 km menzile taşımayı hedefliyor. Çinli batarya üreticisinin yıllık batarya üretim kapasitesi 65,45 Gigawatt/saat (GWh) ve şu anda devam eden projelerle buna 92,5 GWh kapasite daha eklenecek. Şirket ağustosta Şangay’da Tesla’nın üretim üssüne de yakın bir noktada yeni bir tesis kurmayı planladığını da duyurdu. Tesla için Çin’de cilindirik batarya hücreleri de üreten Güney Koreli LG Energy Solution, 2021 sonunda 155 GWh hedefliyor ve planı 2025’te 430 GWh’ye ulaşmak. Japon Panasonic de neredeyse tamamı Tesla’ya giden silindirik NCA (nikel-kobalt-alüminyum) batarya üretimi yapıyor ve artan talep nedeniyle Nevada fabrikasına 35 GWh kapasite ekleyecek. Norveç’te de bir tesisle genişlemeyi planlayan şirket, yine Tesla tarafından tasarlanan yeni bataryaları Japonya’da bir test hatla üretmeyi planlıyor. Yine Güney Koreli SK On’un Çin, Macaristan ve Güney Kore’deki toplam üretimini 2025 itibariyle beş katına – 220 GWh’ye – çıkarma planı var. Odağı ABD pazarı olacak. Georgia’da inşası devam eden yeni iki tesiste üretim 2022’de başlıyor. Ford’la işbirliği içinde ABD’de üç tesis inşa planı daha var. Samsung’un batarya şirketi Samsung SDI da Stellantis’le işbirliğine gitti ve ABD’de yeni batarya hücre ve modülleri üretmeyi planlıyor. İngiltere’de de emtia devi Glencore’un desteklediği Britishvolt 200 milyon sterlinlik devlet desteğiyle EV üretimi için hükümetle görüşmelerde sona yaklaştı. Hilal Sarı/Dünya