Göç nedeniyle işçilerin çoğu şehirleri terk etti. İşverenler işçileri bölgede tutmak için fabrika yakınlarına konteyner kentler kuruyor. Fabrikasına ranza getiren bile var.

Türkiye’yi derinden sarsan deprem felaketinin ardından bölgede üretim çarklarının yeniden dönmesi için hummalı bir çalışma başladı. Depremden etkilenen 11 il Türkiye’nin gayrisafi yurtiçi hasılasının (GSYH) yaklaşık yüzde 10’unu, toplam ihracatın ise yüzde 9’unu gerçekleştiriyor.

Sabah’tan Feride Cem’in haberine göre Türkiye’de hazır giyim imalatının yüzde 20’si, tekstil ve hammaddelerinin yüzde 25’i, tarım ve tarıma dayalı bitkisel üretimin yüzde 20’si, tahıl ağırlıklı bitkisel üretimin yüzde 25’i, hayvansal üretimin ise yüzde 25’ini depremin vurduğu şehirler karşılıyor.

Bölgede doğalgaz, elektrik ve su altyapısı büyük ölçüde onarıldı. Fabrikalar üretime kısmi başladı. Ancak şehirlerde yoğun bir göç olduğu için işçi sorunu var. İşverenler göç eden işçilerini geri getirmek için Organize Sanayi Bölgeleri’nin (OSB) yanlarına konteyner evler inşa etmeye çalışıyor.

İŞGÜCÜ BÜYÜK SORUN

Tekstilden demir çeliğe, gıdadan hayvancılığa farklı sektörde üretim yapan tesislerinin birçoğu depremde zarar görmedi. Ancak afet bölgesi ilan edilen illerde yaşayan 13.3 milyon kişinin önemli bir kısmının göç etmesi nedeniyle büyük bir işgücü kaybı söz konusu. Birçok vatandaşın yaşadığı şehri terk etmesinden dolayı çalıştıracak adam bulamayan işverenler formüller üretiyor. Aşırı göçün önüne geçilmesi için OSB yakınlarına vatandaşların barınma ihtiyacını karşılamak için hızla konteyner kentler kuruluyor. Birçok işveren de kritik pozisyonlardaki çalışanlarının barınma ihtiyacını çözmek için farklı alternatifler üzerinde duruyor. Hatta fabrikalarının belli alanlarını boşaltıp çalışanları için ranza kuranlar bile var.

KADEMELİ ÜRETİM BAŞLADI

Bölgedeki sanayi kümelenmesinde en fazla öne çıkan sektör tekstil ve hazır giyim… 6’ncı bölge teşvikleri kapsamında depremden etkilenen iller son yıllarda birçok yatırıma ev sahipliği yapmıştı. Birçok şehirde on binlerce insanı istihdam eden dev fabrikalar kurulmuştu. Dünyanın önde gelen moda markalarına üretim yapan bu tesislerde üretim kademeli olsa da başlamış durumda. TOBB Türkiye Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sanayii Meclis Başkanı Şeref Fayat, yüzde 25-30’ları bulan kalıcı göçün işgücünde yaratacağı kayıplara dikkat çekiyor. Önümüzdeki 5-6 ayın kritik öneme sahip olduğunu anlatan Fayat, “Şehirlerin yerinde ihyasını önemli buluyoruz” diye konuştu.

BESİCİLER GERİ DÖNÜYOR

Türkiye Kırmızı Et Üreticileri Birliği (TÜKETBİR) Başkanı Bülent Tunç, Türkiye’de et üretiminin yüzde 20-25’inin bölgedeki besiciler tarafından sağlandığını söyledi. Bu besicilerin ahırlarının depremden zarar gördüğünü anlatan Tunç, “Henüz zayiat ne kadar bilinmiyor. Ancak Tarım Bakanlığımız il müdürlükleri ile hızlı bir koordinasyon sağlıyor. Bölgedeki besicilere Tarım İl Müdürlükleri koordinasyonunda anında yem gönderiyoruz. Veteriner desteği de sağlıyoruz” dedi. Et ve Süt Kurumu’nun de çok etkin olduğunu anlatan Tunç, “Kurum hayvanını satmak isteyen besicilerimizden alım yaptı. Normalde kilogramı 140 TL’den alırken 170 TL’den aldı” diye konuştu. Bölgede köy ve meralara hayvan çadırları kuruluyor. Besicileri kaybetmememiz gerekiyor. Birçok besicimiz de ailelerini güvenli bölgelere bırakıp geri dönüyor” ifadelerini kullandı.

ŞANLIURFA’DA BAŞLADI, SIRA MALATYA’DA

Deprem bölgesindeki önemli üretim firmalarından Özak Tekstil de Şanlıurfa’da yaklaşık 850 kişinin çalıştığı fabrikasında üretime start verdi. Önümüzdeki hafta itibarıyla da 800 kişinin çalıştığı Malatya’daki tesislerinde üretime başlayacaklarını söyleyen Özak Holding Yönetim Kurulu Başkan Vekili Urfi Akbalık, “Üretime kademeli olarak başlıyoruz. Çalışanlarımızın bir kısmı gelip üretime devam etmek istediklerini söylüyor. İlk etapta çalışanlarımızın yüzde 25-30’u ile başlayıp, zaman içinde işgücümüzü artıracağız. OSB’lerin yakınında konteyner kentler kurulmalı” diye konuştu.

İŞÇİLER İL DIŞINA ÇIKMASIN

Adıyaman’da OSB Başkanı Abdulkadir Çelenk de doğalgaz, elektrik, su hizmetlerinin tamamlandığını ancak barınma sorunundan dolayı işçilerin çoğunun il dışına çıktığını belirterek, “İşçilerin barınma sorununu çözmek lazım. Bunu kendi imkânlarımızla yapabilecek güçte değiliz. Devlet ya da organize sanayi bölgelerinin yardımıyla bu sorunu halletmek zorundayız. Aksi takdirde sadece OSB’yi değil Adıyaman’ı kaybederiz. 22 bin üzerinde çalışanımızı yıl sonuna kadar bunu 28 bine kadar çıkarma hedefimiz vardı” dedi.

TARLALARDA HASAR YOK

Tarımsal üretimde adeta ambar görevi gören bu şehirlerde kırmızı mercimeğin yüzde 73’ü, buğdayın yüzde 19’u, nohutun yüzde 11’i, arpanın ise yüzde 10’u 10 ilde üretiliyor. Buralarda yaşanacak üretim kayıplarının önüne geçmenin önemine dikkat çeken Reis Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Reis, “Şu an birçok ürün tarlada ekili durumda, bazılarında da bahar dönemi ekimi yapılacak. Tarlalarda anlamlı bir hasar yok. Bölge insanının sosyal anlamda yeniden toparlanması büyük önem taşıyor” diye konuştu.