2022’de 72 milyar lira kar elde edilen sonuç , bütçenin derin açık verdiği bir dönemde merkez bankasının hazineye yapılacak transferden vazgeçmek zorunda kalacağı anlamına geliyor. Ancak şaşırtıcı kayıp aynı zamanda, yetkililerin 2021’in sonlarında uygulamaya koyduğu ve çözmekte zorlandığı, lira için bir dayanak görevi görmek üzere tasarlanan ve yerel olarak KKM olarak bilinen mekanizmaya olan ilgiyi de koruyor.

Merkez Bankası eski baş ekonomisti Hakan Kara, sosyal medya platformu X’te KKM’ye atıfta bulunarak kaybın “dünyanın en maliyetli ekonomi deneyinin” bir yansıması olduğunu söyledi .

Avrupa Merkez Bankası gibi kuruluşların geçmişteki teşvik önlemleri ve yüksek borçlanma maliyetleri nedeniyle on yıllardır ilk kez zarar kaydetmesiyle birlikte, Türkiye’nin para otoritesi bu yıl mali açıdan sıkıntı çeken tek kişi değil. Türkiye’de, yıllardır süren aşırı düşük oranların enflasyonu hızlandırmasının ardından, politika yapıcılar Haziran 2023’te gösterge oranlarını yükseltmeye başladı ve geçen ay itibarıyla %8,5’ten %50’ye çıkardı.

Lira mevduatlarını değerli para birimleri karşısında değer kaybından koruyan tasarruf programı, politikaları daha geleneksel bir yola sokmaya çalışan yetkililerin karşılaştığı temel zorluklardan biri olarak ortaya çıktı. Geçtiğimiz Haziran ayında kurulan yeni bir teknokrat ekibi, faiz oranlarını yükselterek ve düzenli lira mevduatına geçişi teşvik ederek bu aracı ortadan kaldırmaya çalışıyor.

Programda hâlâ dövize bağlı tasarruflarda yaklaşık 70 milyar dolar eşdeğeri bulunuyor.

Mevcut mekanizma kapsamında lira mevduat sahipleri, hesaplardaki faizi aşan herhangi bir değer kaybı için devlet garantili tazminat alarak kur kayıplarından korunabiliyor. Daha önce Hazine ve merkez bankası arasında paylaştırılan programdan kaynaklanan maliyetler geçen yılın Temmuz ayında tamamen para otoritesine devredildi.

İstanbul merkezli ekonomist Haluk Burumcekci, KKM’nin merkez bankasının zararına “önemli bir katkı sağladığını” söyledi. Burumcekci, Başkan Fatih Karahan’ın merkez bankasının bu ay hissedarlarla yapacağı yıllık toplantının sonuçlarını sunduğunda daha ayrıntılı bir analizin mevcut olması gerektiğini söyledi.