ABD Merkez Bankası’nın sıkılaştırmada frene basacağı beklentisinin azalmasıyla birlikte doların değeri artarken gelişmekle olan ve borç yükü fazla olan ülkeler ciddi bir döviz kıtlığı ile baş başa kaldı.

Ekonomistler finansal sorunlar yaşayan ülkelerin karşı karşıya olduğu zorlukların bu yıl çözülebileceğini umuyordu ancak dolardaki toparlanmayla birlikte bu piyasalardaki sancılar da derinleşti.

IMF’NİN KAPISINI ÇALDILAR

Dolar kıtlığı, az gelişmiş ülkelerde hammaddeden ilaca kadar her şeye erişimi engellemeye başladı. Hükümetler, Uluslararası Para Fonu’ndan (IMF) gelen kurtarma paketlerinin peşinden koşarken borç sorunlarıyla da boğuşmaya devam etti.

ABD’li finans ajansı Bloomberg’de yayımlanan bir habere göre, hammadde, ilaç gibi ürünlerde yaşanan kriz nedeniyle Sri Lanka’da kimi hastaneler ameliyatları geciktirirken Nijerya’da uluslararası uçuşlar askıya alındı. Pakistan’da ise bazı otomobil fabrikaları kapandı.

FABRİKALAR KAPANDI, AMELİYATLAR DURDU

Pakistan’da fabrikalar, hammadde ithal etmek için geçerli döviz tükendiği için geçtiğimiz aylarda faaliyetlerini durdurdu. Güney Asya ülkesi Sri Lanka’da hükümet, kişi başına haftada 20 litre yakıt sınırı koyarken devlet hastaneleri ilaç ve tıbbi malzeme kıtlığı nedeniyle acil olmayan ameliyatları erteledi.

Bir başka Güney Asya ülkesi Bangladeş’te ise enerji üreticileri, yaklaşmakta olan bir enerji krizini önlemek amacıyla yakıt ithalatı için merkez bankasından 1 milyar dolarlık döviz aramaya başladı. Doğu Afrika ülkesi Malavi de dolar krizi nedeniyle ithalat azalırken bu durum ilaç, gübre ve mazot sorununa yol açtı.

PARA BİRİMLERİ SERT DEĞER KAYBETTİ

Dubai merkezli finans şirketi Tellimer’in gelişmekte olan piyasalar stratejisti Hasnain Malik, “Sorunlu ülkelerde gerçek bir kriz patlak veriyor ve bazıları için işler daha da kötüye gidebilir. Yatırımcıların Gana veya Sri Lanka gibi ülkelerde terse düşmemesi için risk taraması yapması ve daha dikkatli olmaları gerek” dedi.

Gelişmekte olan ülkelerin dolar borcunu takip eden JPMorgan Yeni Nesil Piyasalar Endeksi geçen ay yüzde 0,4 düşüş kaydederek eylül ayından bu yana en hızlı düşüşünü kaydetti. Doların son dönemdeki canlılığı ile birlikte Gana, Mısır, Pakistan ve Zambiya para birimleri bu yıl benzerlerine oranla çok daha fazla değer kaybetti.

TEMERRÜDÜN EŞİĞİNDELER

Hong Kong merkezli Economist Intelligence Unit’in kıdemli analisti John Marrett, “Bu ülkeler ekonomik çöküşe saplandı ve Pakistan gibi bazı ülkeler başka bir temerrüdün eşiğinde. Para birimlerinin değeri de çok daha düşük” dedi.

Yaklaşık 20 ülke, IMF’den yardım almak için sıraya girse de bu ülkelerin borç müzakereleri yavaş ilerliyor. Bu yıl, Mısır, Pakistan ve Lübnan da dahil olmak üzere birçok borçlu ülke kurtarma fonları almaya çalışırken bu ülkelerde sert devalüasyonlar yaşanmıştı.