BRICS ortak para birimi, ABD dolarının hegemonyasını kırabilir

Zirvenin ana gündem maddesini ABD dolarına rakip olması planlanan “BRICS ortak para birimi” teşkil ediyor.

BRICS’in ekonomik hacmi göz önüne alındığında, ortak para biriminin ABD dolarının küresel hegemonyasını kırması bekleniyor.

Topluluğun en güçlü ekonomisi Çin, ortak para birimi fikrinin en büyük destekleyicisi olarak öne çıkıyor. Güney Afrika gibi görece küçük ekonomiye sahip üyeler ise bu konuda çekimser davranıyor.

Nitekim ortak para birimine geçiş, Çin’e gerek BRICS içinde gerekse rakibi ABD karşısında çok güçlü avantajlar sağlarken Güney Afrika gibi kırılgan ekonomiler açısından ulusal para birimi yerine ortak para birimi kullanmak soru işaretleri oluşturuyor.

“Küresel ticaretteki yerimizi istiyoruz”

Öte yandan yapılan açıklamalar daha temkinli bir tonla gerçekleştiriliyor. Toplantıya ev sahipliği yapacak Güney Afrika’nın Başkan Yardımcısı Paul Mashatile, BRICS ülkelerinin Salı gününden yapacakları toplantıda dolara bağımlılığı azatlmanın yollarına odaklanacaklarını açıkladı. Mashatile Pazartesi günü BRICS ülkelerinin iş adamlarına yaptığı konuşmada, “Bugün dünya bu bloğun farkına varıyor. Biz Batı ile rekabet etmek için burada değiliz. Küresel ticaretteki yerimizi istiyoruz” ifadelerini kullandı.

Güney Afrika Maliye Bakanı Enoch Godongwana da Salı günü verdiği demeçte, “Mevcut tartışma BRICS ülkelerinin kendi içindeki projeleri kendi para birimleriyle nasıl finanse edeceğidir” diye konuşurken Güney Afrika’nın SWIFT küresel ödeme sisteminde çekilmeyi veya dolar kulanımını sınırlamayı düşünmesi için henüz erken olduğunu belirtti.

“Hindistan’dan mal almak için neden dolar arıyorum?”

Eski Nijerya Devlet Başkanı Olusegun Obasanjo doların küresel ticaretteki rolünü eleştirerek, “Hindistan’dan mal satın almak istiyorum. Neden dolar kullanmalıyım? Bu, Hindistan’dan veya Brezilya’dan satın almak istediğim her şeyi dolar aramadan satın almamı sağlayacak bir ödeme sistemi” dedi.

Yine de bugüne dek üyeler arasında yaşanan derin bölünmeler uzlaşmaya bağlı bloğun Uluslararası Para Fonu, Dünya Bankası veya Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi gibi kurumlar üzerindeki nüfuzunu artırma yeteneğini sınırladı. 2015’te kurulan BRICS Kalkınma Bankası sekiz yıllık faaliyet süresinde yalnızca 32,8 milyar dolarlık kredi verdi. Bu rakam IMF veya Dünya Bankası’nın aynı dönemde verdiği kredinin çok küçük bir kısmına karşılık geliyor.

Zirvede topluluğun genişlemesine yönelik tarihi adımlar atılabilir

BRICS grubu, gerek ekonomik potansiyeli gerekse Batı merkezli sisteme güçlü bir alternatif teşkil etmesi bakımından özellikle gelişmekte olan ülkelerin ilgisini çekiyor.

Güney Afrika, temmuzda BRICS’e katılım için 22 ülkenin resmi başvuru yaptığını, “eşit sayıda” ülkenin de gayriresmi olarak üyeliğe ilgi gösterdiğini duyurmuştu.

Arjantin, BAE, Bahreyn, Bangladeş, Belarus, Cezayir, Endonezya, İran, Kazakistan, Küba, Mısır, Nijerya, Senegal, Suudi Arabistan, Tayland, Tunus, Uruguay ve Venezuela, resmi başvuruda bulunan ülkeler arasında.

Başta Çin olmak üzere tüm üye ülkeler, topluluğa yeni üye alımlarına sıcak bakıyor. Genişleme konusu, Johannesburg’daki zirvenin ana gündem maddelerinden birini oluşturuyor. Zirvede yeni üyelikler için tarihi adımlar atılması bekleniyor.

Putin, zirveye video konferansla katılacak

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Uluslararası Ceza Mahkemesinin (UCM) hakkında verdiği yakalama kararı nedeniyle zirveye video konferansla katılacak.

Güney Afrika’nın UCM’ye taraf ülkelerden biri olması nedeniyle Putin’i tutuklamakla yükümlü bulunması, geçen aylarda ev sahibi ülkenin en önemli gündem maddelerinden birini oluşturmuştu.

Bunun üzerine Kremlin yönetimi, zirveye Putin’i temsilen Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un katılacağını duyurmuştu.

Öte yandan ev sahibi Güney Afrika, “BRICS ve Afrika: Karşılıklı Hızlandırılmış Büyüme, Sürdürülebilir Kalkınma ve Kapsayıcı Çok Taraflılık için Ortaklık” temasıyla düzenlenecek zirveye 53 Afrika ülkesinin liderlerini davet etti.

Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika Cumhuriyeti’nden oluşan BRICS ülkeler grubu, dünya nüfusunun yüzde 40’ından, küresel hasılanın da yüzde 30’undan fazlasına sahip güçlü bir platform olarak öne çıkıyor.

Johannesburg kentindeki Sandton Kongre Merkezi’nde 22-24 Ağustos’ta düzenlenecek zirve, yeni üye alımları ve ortak para birimi konusunda atılacak adımlar açısından kritik önem taşıyor.

BRICS’e halihazırda aralarında çok sayıda Müslüman ülkenin de yer aldığı 22 resmi başvuru bulunuyor. BRICS ortak para biriminin, hayata geçirilmesi durumunda gelecekte ABD dolarının tahtını sallaması bekleniyor.

BRICS

İsmini üye ülkelerin İngilizce’deki adlarının baş harflerinden alan BRICS, üyeleri arasında siyasi, ekonomik ve kültürel işbirliğini amaçlıyor.

Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin’in 2009’da düzenlenen ilk zirvede temellerini attığı topluluk, 2010’da Güney Afrika’nın katılımıyla son halini aldı.

BRICS İş Konseyinin raporuna göre, üye ülkelerin toplam gayrisafi yurt içi hasılası (GSYİH) 56 trilyon doları geçiyor ve küresel hasılanın yüzde 31,5’ini oluşturuyor. Buna göre bu oranın 2030’a gelindiğinde yüzde 50’ye ulaşması öngörülüyor.

Ayrıca BRICS ülkeleri, küresel ticaretin yüzde 18’ini kontrol altında tutuyor ve dünya genelinde yabancı yatırımların yüzde 22’sini teşkil ediyor.

Öte yandan, 3,2 milyarlık toplam nüfusuyla, dünya nüfusunun yüzde 41’ini oluşturan BRICS ülkelerinin toplam yüz ölçümleri de dünyanın karasal yüz ölçümünün yüzde 26,7’sine tekabül ediyor.

Yeni Kalkınma Bankası (NDB)

BRICS ülkelerinin 2015’te kurduğu Yeni Kalkınma Bankası (NDB), eski adıyla BRICS Kalkınma Bankası ise küresel sistemde Uluslararası Para Fonu ve Dünya Bankasına alternatif bir aktör olarak öne çıkıyor.

Merkezi Çin’in Şanghay kentinde bulunan NDB, 100 milyar dolar başlangıç sermayesiyle kuruldu ve bu zamana kadar toplam 98 proje için 32,4 milyar dolarlık fon sağladı. Bu projelerden 280 milyon kişinin yararlanması öngörülüyor.

Bangladeş, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Uruguay’ın katılımıyla 2021’de üye sayısını 9’a çıkaran bankanın, gelecek süreçte Suudi Arabistan ve Cezayir gibi yeni üyelerle genişlemesi bekleniyor.

2040 yılında dünya üretiminin yarısını BRICS yapacak

Bloomberg Economics’in hesaplamalarına göre BRICS 2040’a kadar küresel üretimin yarısını gerçekleştirecek. Bu rakam G7 ülkelerinin iki katına karşılık gelirken yüzyılın başından itibaren ivmenin BRICS ülkelerine doğru kaydığına işaret ediyor.

Blok, artan ağırlığının dolara olan bağımlılığı azaltmaya yardımcı olmasını bekliyor. BRICS liderleri ABD’nin jeopolitik liderliğine meydan okuma isteğinin bir parçası olarak ödemeleri üye ülkelerin para birimleriyle artırmanın yollarını arayacak.

Uzun vade hedeflerinden en önemlisi ise dolara meydan okuyacak bir ortak para birimi oluşturmak.