ABD’de Silicon Valley Bank’ın (SVB) iflasının nedenlerinden biri de tahvil portföyünün faiz artırımları dolayısıyla değer yitirmesiydi. ABD Merkez Bankası (Fed), enflasyonla başa çıkabilmek için geçen yıldan bu yana agresif bir faiz artırımı politikası uyguluyor. Bu durum ABD tahvili gibi tahvil benzeri finansal varlıkların değer kaybetmesine yol açtı. Ortaya çıkan zayıf likidite ve yetersiz borç ödeme gücüyle karşı karşıya olan SVB, tahvil satışı sürecinde dev kayıplara uğradı ve sonunda iflasa sürüklendi. ABD, bankacılık sisteminde son 15 yılın en büyük iflasıyla çalkalanırken, Türkiye’de de gözler bilançolarında ‘zorunlu’ tahvil biriktiren bankalara çevrildi.

YÜZDE 77’Sİ BANKALARDA

Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre piyasa değeri itibarıyla toplam 3 trilyon 437 milyar TL’lik tahvil portföyünün 2 trilyon 667 milyar TL’si, yani yüzde 77.5’i bankaların elinde. Çünkü ekonomi yönetimi, birçok regülasyona tabi tutarak bankaları devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) almaya zorluyor. Bankalar şu anda tuttukları döviz mevduatı ve kullandırdıkları ticari ve bireysel krediler karşılığında tahvil almak zorundalar. Bankaların mecburen aldığı tahviller ile beraber geçen seneden beri tahvil faizleri düşüyor. Ancak ekonomistler bankaların portföyündeki devlet tahvillerinin ileride olası faiz artışlarıyla bankacılık sisteminde büyük bir riske dönüşebileceğine dikkat çekiyor.

Zamanla riske dönüşebilir

Deneyimli bankacı Kerim Rota, ileride TL tahvil faizlerinde ortaya çıkabilecek bir yükselişte bankaların bu zararı mevcut sermaye tamponlarıyla rahatça karşılayabileceklerini söyledi. Fakat, zaman uzadıkça onarılmaz hasarların oluşabileceğine ve sektöre yaygınlaşabileceği riskine de dikkat çekti. Rota, “Hükümet uzun süredir kurları ve faizleri hedeflediği bant içerisinde yönetmek istiyor. Kredi faizleri düşürülmeye çalışılıyor ancak krediye erişim de her geçen gün zorlaşıyor” diye konuştu.

Finansal baskı ile tahvil birikiyor

Gelecek Partisi Ekonomi Politikaları Başkanı Kerim Rota, ekonomi yönetiminin ‘finansal baskılama’ ile enflasyonun çok altında faizlerle bankaları tahvil almaya zorladığını, bankaların enflasyonun çok altında vadesi 5 yıldan az olmayan Hazine tahvillerine yatırım yapmak zorunda kaldıklarını belirtti. Rota, Ocak 2023 itibarıyla Türk bankalarının varlıklarının yüzde 17’sinin tahvil ve bonolardan oluştuğunu söyledi. Rota, önemli faiz riski yaratacak TL cinsi tahvil ve bonoların varlıklara oranının ise yüzde 9 oranında olduğu bilgisini verdi. Mehtap Özcan Ertürk/Sözcü