14 Mayıs seçimleri yaklaşırken döviz piyasasında dikkat çeken gelişmeler yaşanıyor.

Yüksek cari açık ve yetersiz yabancı sermaye girişleri nedeniyle rezervi giderek azalan Merkez Bankası (TCMB), döviz talebini kısmaya dönük önlemleri artırırken, döviz kurlarında makas hızla açılıyor.

TCMB’nin geçen hafta bankalara döviz alımında sınırlama getirmesinin ardından, bu hafta başından itibaren artan bankaların döviz alış-satış makası, dün zirveyi gördü.

Bazı bankalarda dolarda alış kuru ile satış kuru arasındaki makas yüzde 5’e yaklaştı.

TCMB, döviz talebinin önüne geçme gerekçesiyle şubat ayında bankalara “döviz ve altında alış-satış makasını artırın” talimatı vermiş ve makas yüzde 1-2 aralığına yükselmişti ancak bu hafta makas giderek arttı.

Bazı bankalarda dün dolarda alış kuru 19,38 iken satış kuru 20,30’un üzerini gördü.

Bankalararası piyasada 19,40 olan dolar kuru, Kapalıçarşı’da dün 20,60’ı aştı.

DENEYİMLİ MERKEZ BANKACI’DAN UYARI

TCMB’nin eski baş ekonomisti Hakan Kara, bankalarda döviz kurlarında makasın açılmasının nedeni olarak, TCMB’nin bankaların döviz alımına geçen hafta getirdiği sınırlamaya işaret etti.

“Bankalar alamayınca satamıyor, döviz talebini düşürmek için de alım satım marjlarını açıyorlar” diyen Prof. Dr. Kara, bu adımın Kapalıçarşı’ya etkisine değinerek “Bu da Kapalıçarşı’daki fiyatı yukarı çekiyor” değerlendirmesinde bulundu.

“İnsanların bankadan yabancı para çekip Kapalıçarşı’da satması kuru dengelediği için bu yöntem tercih ediliyor olabilir ancak bu riskli bir strateji” diyen Kara, “Çünkü hane halkını endişeye sevk ederek bankalardan döviz cinsi nakit çekilişlerini hızlandırabilir” uyarısında bulundu.

‘MAKASIN AÇILMASI DÖVİZ TALEBİNİ ARTIRIR’

Deneyimli bankacı Kerim Rota, dövizde “resmi kur” ve “piyasa kuru” şeklinde çoklu kur oluşması riskine işaret etti ve “Çok tehlikeli bir noktadayız, geri dönüşü çok zor bir süreç olabilir” uyarısında bulundu.

Gelecek Partisi Ekonomi Politikaları Başkanı da olan Rota, iki üç hafta önce yüzde 1 civarında olan bankalarda döviz alış-satış makasının bugün yüzde 5’e geldiğini ve önlem alınmazsa seçim tarihi öncesinde bile dövizde durumun sürdürülemez hale gelebileceğini vurguladı.

Kapalıçarşı ile banka kurları arasındaki makasın da açıldığını ve diğer kısıtlamalarla birlikte bu durumun finansal sistemin dışına çıkışı özendireceğini belirten Rota, bankalardan fiziki döviz çekip Kapalıçarşı’da bozdurma ya da sınırlamalar nedeniyle dövizi banka yerine Kapalıçarşı’dan alma örneklerinin ortaya çıktığını dile getirdi.

Dövizde alış-satış makasının açılmasının dövizin talebini azaltmak yerine artıracağını, makasın arttığını görenlerin daha fazla döviz alımına yöneleceğini belirten Rota, “Bu marjın her geçen gün açılması TCMB’yi ve döviz piyasasını yönettiğini sananların aksine döviz talebini daha da arttırır. Döviz satmak zorunda olanların da ya satışı ertelemesine ya da finansal sistem dışı kanallarda arayışa girmesine yol açar” dedi.

‘ÖNEMLİ OLAN BANKADAKİ MAKAS’

Şirketlerin bankalardan döviz alımlarına hem miktar hem kur hem de zamanlama olarak çeşitli kısıtlamalar uygulanmakta olduğunu belirten stratejist Evren Kırıkoğlu, “Dolayısıyla hazır nakit alımları serbest olduğundan bir prim yansıtıyor” dedi.

Kapalıçarşı’daki işlem hacimlerinin normal zamanlarda bile bankalardaki kaydi işlemlerin yerini tutamayacak kadar küçük olduğuna dikkat çeken Sardis Danışmanlık Kurucusu olan Kırıkoğlu, “Kapalıçarşı ile banka makasının yüksek olması piyasada psikolojik endişe yaratsa da herhangi bir sektör için problem teşkil etmez. Çünkü çarşıda alıp satanla bankada alıp satan birbiriyle çok karışmıyor aslında. Yoksa tek yön akış olurdu ve bu sürdürülemez” dedi.

“Önemli olan banka-çarşı makası değil, bankalardaki alım-satım makası” diyen Kırıkoğlu, “O makasın çok geniş olması da her türlü döviz işlemini, hedge imkanlarını, dış ticaret kârlılığını ve piyasa verimliliğini bozucu nitelikte” değerlendirmesinde bulundu.

‘BAYRAMDAN SONRA FARK DAHA DA AÇILABİLİR’

Sözcü’ye konuşan bir bankacılık kaynağı, döviz kurlarında alış-satış kurlarını yükseltmeleri yönünde TCMB’den bankalara sözlü talimat geldiğini belirterek, bayram sonrasında farkın daha da açılmasının muhtemel olduğunu belirtti.

TCMB’nin ve genel olarak ekonomi yönetiminin döviz işlemleriyle ilgili bankalar üzerinde sıkı markaj uyguladığını belirten bankacılık kaynağı, bu durumun da işlemlerin bir bölümünün Kapalıçarşı’ya kaymasında etkili olduğunu, son dönemde bankalarda fiziki döviz çekme ve kasa taleplerinde de artış olduğunu, bu gelişmelerin risk yarattığını belirtti.

Bankacılık kaynağı, son dönemde döviz mevduatlar artmasa da yüksek faizli opsiyonlu kur korumalı mevduat seçeneğine artan bir ilgi olduğunu belirtti.