Asgari ücret tespit komisyonu, üçüncü toplantısını yapmak üzere yarın bir araya gelecek. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) geçen haftaki toplantıda bekâr bir işçinin asgari geçim tutarına ilişkin hesaplama sonuçlarını getirmedi. TÜİK temsilcisinin sorumluluk almak istemedikleri için hesaplama yapmadıklarını belirttiği, verileri komisyona sunabileceklerini, komisyonun bu veriler üzerinden hesaplama yapabileceğini söyledi.

TÜRK-İŞ Genel Sekreteri Pevrul Kavlak, TÜİK’in asgari geçim tutarına ilişkin hesaplamayı komisyona getirmesinde ısrar etti. Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Genel Sekreteri Akansel Koç da ikinci toplantı sonrasındaki açıklamasında, talep ettikleri ek bilgilerin ardından tekrar bir araya geleceklerini söyledi. TÜİK’in geçen hafta sunmadığı asgari geçim tutarına ilişkin hesaplamaları komisyona sunması bekleniyor. Toplantıda taraflar arasında uzlaşma sağlanması halinde yarın yeni asgari ücret belirlenecek.

SIRADA VERGİ PAZARLIĞI VAR

Geçen yılki asgari ücret görüşmelerine, işçi ve memur olmak üzere bütün çalışanların kazançlarının asgari ücrete kadar olan kısmının vergi dışı bırakılması damgasını vurdu. Asgari ücretle çalışanların kazançları tümüyle vergiden istisna tutuldu. Çalışanlar açısından önemli bir kazanım olan bu uygulama, son bir yılda yaşanan yüksek enflasyonun gölgesinde kaldı. Çalışanlar, vergide sağlanan bu önemli değişikliği ceplerinde hissedemediler.

Bu yılki asgari ücret görüşmeleri öncesinde ise işçi ve işveren temsilcileri ücretlerden alınan vergilerde indirim talebinde bulundular. Bu konudaki ilk adım TÜRK – İŞ Genel Başkanı Ergün Atalay ile TİSK Genel Başkanı Özgür Burak Akkol’un ekim ayında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a gönderdiği mektupla atıldı. Mektupta gelir vergisi tarifesindeki artışların enflasyonun altında kalması nedeniyle ücretlilerin ödediği vergilerin arttığına dikkat çekildi. Bu durumun, ücretlilerin her geçen yıl daha erken tarihte yüksek vergi dilimine girmesine yol açtığı kaydedilen mektupta, “Gelir vergisi tarifesinin ilk basamağının geçmiş yıllarda olduğu gibi yıllık asgari ücret brüt tutarının (fazla mesai, yakacak yardımları gibi ek menfaatler de dikkate alınarak) belirli bir miktar üzerinde tespit edilmesi, diğer vergi tarifesi oranlarının da ilk dilim baz alınarak çalışan lehine güncellenmesi TÜRK-İŞ ve TİSK olarak talebimizdir” denildi.

HAK – İŞ Genel Başkanı Mahmut Arslan, ücretlerden alınan vergiye ilişkin hazırladıkları raporu Cumhurbaşkanı Erdoğan, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’e sundu. Arslan, vergi dilimlerinin ücretlere yapılan zam oranlarına paralel olarak düzenlenmesini istedi.

DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu da geçen hafta İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı önünde açıklama yaparak, işçilerin ücretlerinde gelir vergisi dilimlerinden kaynaklı kayıpların sona erdirilmesini, gelir vergisi oranlarının düşürülerek vergi dilim miktarlarının yükseltilmesini istediklerini söyledi.

TÜRK – İŞ Genel Sekreteri Pevrul Kavlak da asgari ücret toplantılarının birincisinin ardından düzenlediği basın toplantısında, TÜRK – İŞ’in yıl başından sonra vergi dilimleriyle ilgili ciddi adımlar atacağını belirtti. Kavlak, gelir vergisi tarifesinde yüzde 123 olan yeniden değerleme oranındaki artışın yeterli olmayacağını ifade ederek, “Nasıl ki asgari ücretten vergi almıyorsan brüt asgari ücrete kadar olan kısımdan da vergi alınmaması gerekir. En azından bu bir başlangıçtır. Ücretler üzerinde yapılacak bir vergi düzenlemesi yaklaşık 14 milyon çalışanı ilgilendiriyor” dedi.

BİRİNCİ VERGİ DİLİMİ 12 ASGARİ ÜCRET OLSAYDI BRÜT 10.000 TL ALAN İŞÇİNİN KAZANCI NE OLACAKTI?

Asgari ücrete kadar olan kazançlar vergi dışı olmakla birlikte 2022 yılında 32 bin TL’nin altındaki ücretlere yüzde 15, 32 bin – 70 bin TL arasındaki kazançlara yüzde 20, 70 bin – 250 bin TL arasındaki kazançlara da yüzde 27 vergi oranı uygulanıyor. Brüt 10 bin lira ücreti olanlardan yıllık 10.936 TL gelir vergisi kesildi. Ocak ayında 7.825 TL olan net ücret, nisan ayında ikinci vergi dilimine girerek 7.530 TL’ye, eylül ayından itibaren de üçüncü vergi dilimine girerek 7.415 TL’ye geriledi.

Şayet Kavlak’ın ifade ettiği gibi birinci vergi dilimi tarifesi 12 aylık asgari ücret tutarında, yani 69 bin lira olsa idi (Buna bağlı olarak ikinci vergi dilimi 150 bin TL olacaktı) brüt 10 bin lira ücret alan işçiden yıllık 10.936 TL yerine 8.107 TL gelir vergisi kesilecekti. Yeni vergileme sistemi dolayısıyla asgari ücret karşılığı istisna tutulacak vergi miktarı artacağından işçinin eline geçen net ücret ocak ayından itibaren daha yüksek olacaktı. Ocak – Kasım döneminde aylık 7.929 TL olan net ücret, sadece aralık ayında kısmen ikinci vergi dilimine girecek ve 7.590 TL’ye düşecekti.

2003 YILINDA İLK VERGİ DİLİMİ ASGARİ ÜCRETİN 16 KATI İDİ

AK Parti’nin iktidara geldiği tarihte 2003 yılı için belirlenen ilk vergi dilimi 3.800 TL idi. Bu tutar, o yıl uygulanan 306 TL’lik brüt asgari ücretin 16 katına ulaşıyordu.

ÜÇ SENARYOYA GÖRE NE KADAR VERGİ KESİLECEK?

Asgari ücretin brüt 10.000 TL, net 8.500 TL olacağı varsayımıyla üç senaryoya dayanarak hesaplama yaptık. Birinci senaryoda ilk vergi diliminin yüzde 122.93’lük yeniden değerleme oranı ile artırılarak 71.300 TL’ye çıkartıldığı, ikinci senaryoda 12 brüt asgari ücrete karşılık gelen 120.000 TL’ye yükseltildiği, üçüncü senaryoda ise 2003 yılındaki gibi brüt asgari ücretin 16 katına karşılık gelen 160.000 TL’ye çıkartıldığını varsaydık.

Brüt 15.000 TL ücreti olan kişi birinci senaryoda 10.200 TL, ikinci senaryoda 9.300 TL, üçüncü senaryoda ise 7650 TL vergi ödeyecek. Birinci senaryoda haziran ayında, ikinci senaryoda ise ekim ayında ikinci vergi dilimine girecek. Üçüncü senaryoda ise yıl boyunca birinci vergi diliminde kalacak ve net ücreti ocak ayında da aralık ayında da 12.075 TL olacak.

Brüt 20.000 TL ücreti olan kişi ise birinci senaryoda 23.610 TL, ikinci senaryoda 19.500 TL, üçüncü senaryoda da 17.500 TL yıllık vergi ödeyecek. Birinci senaryoda haziran ayında ikinci vergi dilimine, eylül ayında ise üçüncü vergi dilimine girecek. İkinci vergi dilimine ikinci senaryoda ağustos ayında, üçüncü senaryoda ise ekim ayında girecek. Birinci senaryoda ocak ayında 15.649 TL olan net ücreti eylül ayından itibaren 14.380 TL’ye düşecek. İkinci senaryoda ağustostan itibaren 14.809 TL, üçüncü senaryoda ise ekim ayından itibaren 14.915 TL’ye düşecek.

Asgari ücretin üzerinde kazanç elde edenlerin alım gücünün artırılabilmesi için vergi tarifesinin artırılması veya yüzde 10 – 15 gibi tek oranlı vergi uygulanması gerekiyor. Ahmet Kıvanç/Habertürk