Üç yıllık yeni Orta Vadeli Program (OVP) döneminde tek haneli enflasyon hedefi doğrultusunda ‘sıkı parasal duruş’ ile iç talebin baskılanması öngörülürken, ilk yıl olan 2024’te tüketimden alınan dolaylı vergilerin vergi pastasındaki payının daha da artması hedeflendi.

TBMM Başkanlığına sunulan 2024 Mali Yılı Merkezi Bütçe Teklifinde ‘brüt’ vergi geliri 8 trilyon 335,6 milyar (Net 7 trilyon 407,7 milyar lira) öngörülürken bunun 2 trilyon 597,5 milyar lira ile yüzde 31,5’i gelir vergisi mükellefleri ve şirketler ile mülk/ varlık sahiplerinden, 5 trilyon 708,7 milyar lira ile yüzde 68,5’i ise KDV, ÖTV vd. dolaylı vergiler yoluyla tüketimden elde edilmesi hedefleniyor. Bu da 2023 gerçekleşme tahminlerine göre dolaylı vergi yükünün yaklaşık 2 puan daha artması anlamına geliyor.

KİM NE ÖDEYECEK?

Dünya’dan Naki Bakır’ın haberine göre, 2024 yılında doğrudan vergiler kapsamında, büyük bölümü ücretlerden yapılan kaynağından kesintilerin oluşturduğu gelir vergisinde brüt tahsilatın, 2023 gerçekleşme tahminine göre yüzde 70,7 artışla 1 trilyon 206,4 milyar, sermaye kesiminin karları üzerinden ödediği kurumlar vergisindeki brüt tahsilatın ise yüzde 63,2 artışla 1 trilyon 314,5 milyar lira olması öngörülüyor.

2024’teki brüt 76,6 milyar liralık tahsilat beklenen ‘doğrudan’ nitelikteki mülkiyet üzerinden alınan vergilerde öngörülen artış ise sadece yüzde 0,4. Bu kapsamda; bu yılki ‘Ek Motorlu Taşıt Vergisi’ ile artan MTV’de tahsilatın gelecek yıl yüzde 3,5 azalarak 69 milyar liraya düşeceği bekleniyor. Mülkiyet üzerinden alınanlardan veraset intikal vergisinde yüzde 58,3 artışla 7,5 milyar, değerli konut vergisinde ise sadece 115 milyon liralık bir tahsilat öngörülüyor.

BÜTÇEYİ YİNE KDV, ÖTV FİNANSE EDECEK

En yaygın dolaylı vergi olan dahilde alınan KDV’de 2024 yılı brüt tahsilat hedefi 1 trilyon 670,6 milyar lira. Dönem sonunda enflasyonu tek haneye düşürme hedefine, bunun için de ‘sıkı parasal duruş’ ilkesine odaklı 2024-2026 Orta Vadeli Programda (OVP) 2024 yılı için TÜFE bazında yüzde 33 enflasyon hedeflenirken, iç tüketimdeki büyümenin göstergesi olan KDV tahsilatında beklenen yıllık artışın ise yüzde 76,8 olduğu dikkati çekiyor.

Aynı şekilde; birçok üründen alınan özel tüketim vergisinde (ÖTV) de brüt 1 trilyon 409,8 milyar lira ile bu yılkinden yüzde 71,8 daha fazla tahsilat öngörülüyor. Bunun da 498,2 milyarı sıfır motorlu taşıt satışlarından, 455,1 milyarı akaryakıt ve doğalgaz tüketiminden bekleniyor. 2024’te akaryakıt ve gaz tüketiminden sağlanacak ÖTV gelirinin yüzde 129,4, taşıt satışlarından gelecek tahsilatın yüzde 43,6 artacağı öngörülüyor.

Ayrıca tütün mamulleri tüketiminden 251,6 milyar, alkollü içki tüketenlerden 107,6 milyar, kolalı gazoz tüketiminden 11,4 milyar, dayanıklı tüketim ve diğer malların tüketiminden de toplam 85,9 milyar liralık brüt ÖTV geliri bekleniyor. 2024 yılında tüketilecek ithal ürünlerden 1 trilyon 671,4 milyar liralık KDV tahsil edileceği tahmin ediliyor.

Bu kalemde 2023’e göre öngörülen artış yüzde 79,4. İthal ürünlerin fiyatına binen ve tüketim zinciri içinde son halka olarak nihai tüketicinin ödediği gümrük vergileri ile diğer kalemlerle birlikte dış ticaretten elde edilecek toplam gelirin yüzde 80,2 artışla 1 trilyon 906,5 milyar liraya ulaşacağı öngörülüyor. Buna göre vergi cephesinde 2024’te en büyük gelirin bu alandan beklenmesi, sıkı para politikası hedefiyle çelişir biçimde ithal tüketimdeki artışın devam edeceği öngörüsünü yansıtıyor.

253,5 MİLYAR TL HARÇ ALINACAK

2024 yılında yargı, noter, tapu, pasaport, gemi ve liman, imtiyazname-ruhsatname ve diploma, trafik harçları ve diğer harçlardan toplam tahsilatın yüzde 86,5 artışla 253,5 milyar liraya ulaşacağı öngörülüyor.Diğer dolaylı vergilerden banka ve sigorta muameleleri vergisinde (BSMV) yüzde 97,8 artışla 214,4 milyar, damga vergisinde yüzde 67,8 artışla 145,9 milyar, şans oyunları vergisinde yüzde 109 artışla 54,9 milyar, özel iletişim vergisinde yüzde 68,6 artışla 37,5 milyar, dijital hizmet vergisinde yüzde 70 artışla 15,6 milyar liralık brüt tahsilat hedefleniyor.

NET VERGİ GELİRİ 7,4 TRİLYON

2024 yılında vergilerde 927,9 milyar liralık red ve iadeler hariç toplam net vergi gelirinin 7 trilyon 407,7 milyar lira olması öngörülüyor. Bu da 2023’ün tümünde beklenen net 4 trilyon 270,7 milyar liralık vergi gelirine göre yüzde 73,5 artış anlamına geliyor.

Teşebbüs ve mülkiyet gelirleri, bağış ve yardımlar, sermaye gelirleri, alacaklardan tahsilat ve diğer kalemlerle birlikte 2024’teki toplam brüt bütçe gelirinin (brüt) 9 trilyon 404,7 milyar TL; 967,6 milyar liraya ulaşacak red ve iadeler ile paylar hariç net bütçe gelirinin ise 8 trilyon 437,1 milyar lira olması hedefleniyor.

2024 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifinde merkezi yönetim bütçe giderleri Hazine yardımı ve gelirden ayrılan paylar hariç 11 trilyon 89 milyar TL olarak belirlenirken, bütçe açığının 2 trilyon 651,9 milyar TL, faiz dışı açığın ise 1 trilyon 397,9 milyar TL olarak gerçekleşmesi öngörülüyor.