Yetkililer, 1989 yılında özelleştirilen şirketin borcunu ödeyememesi durumunda geçici olarak kamu mülkiyetine alınmasını değerlendiriyor.

Salı günü şirketin CEO’su Sarah Bentley sürpriz bir şekilde görevinden istifa etti.

Bentley, şirketin kanalizasyon çıkışlarındaki sorunlar ve su sızdıran borularla devam eden mücadelesi nedeniyle Mayıs ayında ikramiyesinden vazgeçtiğini duyurmuştu.

Ancak geçtiğimiz haftalarda Bentley’in maaşından yüksek, tek seferlik ödemeler alacağı ortaya çıkmıştı.

Sızıntılar ve kanalizasyon kirliliğinin yanı sıra Thames Water, yüksek yönetici maaşları ve hissedar temettüleri konusunda son yıllarda sık sık eleştirildi.

Peki şirket nasıl bu noktaya geldi? Özelleştirilmesinin nasıl bir rolü oldu?

Özelleştirilme hikayesi

Thames Water, 1989 yılında, İngiltere’nin su hizmetlerinin özelleştirilmesiyle kuruldu.

Şirketin gidişatını takip edenler, Thames Water’ın 34 yıl içinde borçsuz bir kamu hizmetinden sektördeki en yüksek borcu olan, özel sektöre ait bir yatırım aracına dönüştüğünü söylüyor.

Thames Water’ın yöneticileri, hissedarları ve özel sermaye şirketlerinin yıllardır gerekli altyapı yatırımlarını yapmadığı, agresif bir şekilde maliyet kısma stratejisi uyguladığı ve yüklü temettü ödemeleri yaptığı iddia ediliyor.

Eski CEO Sarah Bentley bu iddiaları doğruluyor.

Uzmanların “ihmalkar” olarak nitelediği bu politikaların sonucu olarak İngiltere’de hatalı kanalizasyon deşarjı, su borularından rekor seviyede sızıntılar ve arıtma tesislerinde sorunlarla mücadele ediliyor.

İngiltere Çevre Ajansı’nın yasa dışı kanalizasyon boşaltımına yönelik şirkete açtığı cezai soruşturma devam ediyor.

Thames Water’ın hesaplarını inceleyen uzmanlar, yeni bir yatırım çağına, iyileştirilmiş su kalitesine ve düşük faturalara yol açması beklenen özelleştirme sürecinin yatırım firmaları ve özel sermaye şirketlerinin çıkarına işlediğini söylüyor.

Yıllardır biriken borç

Thames Water şu anda 14 milyar sterlinlik bir borcun üzerinde oturuyor ve bu borç 30 yılı aşkın süredir artıyor.

Borcun büyük bir kısmının şirketin Avustralya yatırım bankası Macquarie’nin mülkiyetinde olduğu 11 yılda biriktiği belirtiliyor.

2017’de satıldığında şirketin borcu 10 milyar sterlin değerindeydi.

Son bir yıldaki yüksek faiz oranları ise borcun artmasına neden oldu.

14 milyar sterlinlik borcun yüzde 10’unun bu yılın sonunda ödenmesi gerekiyor.

1992’de 1 milyar sterlin bile olmayan borç, 2000’li yıllarda artışa geçti ve 2022 yılına kadar 14,3 milyar sterline ulaştı.

Borç nasıl ödenecek?

Thames Water, yaklaşık 1 milyar sterlinlik ödeme için hissedarlarla “yapıcı” bir şekilde çalıştığını açıkladı.

Şirket, Mart ayında hissedarlardan 500 milyon sterlin aldı.

Şirketin en büyük hissedarı, Kanada merkezli Ontario Belediye Çalışanları Emeklilik Sistemi adlı emeklilik fonu.

Hükümet ne tür adımlar atabilir?

Hükümet, Thames Water’ın borçlarını ödeyememesi durumunda “acil durum planları” olduğunu duyurdu.

Yetkililer, şirketin geçici olarak kamu mülkiyetine alınmasını değerlendiriyor.

Bu durumda Thames Water müşterilerine hizmet sağlamaya devam edecek.

Ancak bunun insanlara vergi yoluyla milyarlarca sterline mal olabileceğinden endişeleniliyor.

Thames Water son yıllarda neden eleştiriliyor?

Thames Water, sızıntılar, kanalizasyon kirliliği, yönetici maaşları ve hissedar temettüleri konularında son yıllarda sık sık eleştirildi.

2016 yılında şirket tek bir kirlilik olayı için 1 milyon sterlinlik ceza ödedi.

2017’de ise ham lağım suyunun Thames nehrine akmasına defalarca izin verdiği için 20,3 milyon sterlinlik rekor bir para cezasına çarptırıldı.

2021 yılında arıtılmamış lağım suyunun bir nehre ve parka sızmasına izin verdiği için şirket 4 milyon sterlinlik bir para cezasına daha çarptırıldı.

Aynı yıl binlerce müşteriyi fazla ücretlendirdiği için ise şirketin 11 milyon sterlinlik ceza ödemesine karar verildi. BBC Türkçe