Bu yıl seçim nedeniyle borsadaki sert düşüşlere rağmen halka arzların son hız sürmesi borsa ile halka arzlar arasındaki korelasyonun ilginç şekilde koptuğunu gösteriyor. Halka açılan her şirketin hissesinde yaşanan onlarca tavana rağmen sonrasında hisselerin gerilemesi nedeniyle bu yılki halka arzların getirisinin genelde göz doldurmadığı görüldü. Halka arz fiyatının ancak yüzde 10 veya 20 üzerinde olan bir çok şirket var. 2022’deki halka arzlarda halka arz tarihinden bu yana kaybettiren 3 hisse var. Yüzde 10 veya 20 gibi cüzi getiri sağlayan hisseler de göze çarpıyor. 2021’deki halka arzlarda da o günden bu yana 8 hisseyi alan yatırımcı zararda yani getirisi ekside. Aradan 2.5 yıl geçmiş olmasına rağmen çok az şirketin getirisi tatminkar.

Halka arz yani şirketlerin hisselerini borsada satıp vatandaşı ortak alması hem sermaye piyasalarının hem ülkelerin gelişimi için olmazsa olmazlardan. Şirketlerin bankalar yerine vatandaştan daha ucuz ve uzun vadeli kaynak elde etmesi diğer yandan vatandaşın şirketlere ortak olması sonucu sermayenin tabana yayılması kapitalist piyasa ekonomisinin önemli keşiflerinden birisi. Faydaları saymakla bitmez. Ancak tıpkı 2010-2014 arasında olduğu gibi bir yandan halka açılan şirketlerin birçoğunun KOBİ niteliğinde küçük şirketlerden oluşması diğer yandan bu şirketlerin büyük çoğunluğunun halktan topladıkları kaynağı şirketler yerine patronların cebine aktarması bu aralar yapılan halka arzların toplumsal faydaları konusunda soru işaretleri yaratıyor.

TAVAN PROPAGANDASI ETKİLİ

Diğer yandan halka açılan şirketlerin hisselerinin halka arz şekli nedeniyle vatandaşa bir hamburger parası kadar az hisse alabilme olanağı sağlaması, sonrasında ise halka açılma sorasında hisselerin büyük bölümünü alan bazı kesimlerin hisseyi 10-15 tavan olacak şekilde yukarı tırmandırması ve bunun propagandasını yaparak vatandaşı halka arzlara çekmesi de büyük sorunlardan. Böylece 10 liradan halka açılan şirket hissesi 100 liraya çıkıyor. Kafalarda ise değeri 100 lira olan şirketi patronlar neden 10 liraya halka açıyor sorusu bırakıyor. Bu hisselerden bir bölümü de zirveye çıktıktan sonra aynı hızla düşüyor ve olan hisseyi zirveden alan yatırımcıya oluyor. Diğer yandan piyasadan bu paranın çıkması endeksin istenilen düzeye çıkmasının önünde ciddi bir bariyer olarak duruyor ve bu durum borsanın olması gereken rolüne ilişkin algıları da bozuyor. Vatandaş gözünde borsayı kısa vadede büyük paralar kazanılabilecek bir kumar alanı olarak gösteriyor. Tüm bunlara rağmen halka arzlar ile yatırımcıların borsa ile tanışması ise olumlu bir gelişme olarak değerlendiriliyor. Borsadaki yatırımcı sayısı 3 yılda yaklaşık 4 milyon artarak son olarak 5 milyon 21 bin kişiyi buldu.

SEÇİME RAĞMEN SON SÜRAT

Biraz rakamlara bakalım. 2021’de 52 şirket halka açılarak halktan 21.7 milyar lira topladı. Geçen yıl 40 şirket 19.3 milyar liralık halka arz yaptı. Bu yılbaşından itibaren 13 şirket borsaya geldi, 3 şirket de sırada. Bu yıl seçime rağmen son sürat devam eden halka arzlar ile şirketler yatırımcılardan 23.7 milyar lira toplayarak 16 şirketi halka açtı. Son 3 yılda 108 şirket vatandaştan 64.7 milyar lira kaynak ede etti. Özellikle bu yıl seçim nedeniyle endişeli olan borsada Türkiye’nin bel kemiği şirketlerin piyasa değerleri tarihi düşük düzeylere gerileyerek bazı uzmanların deyimi ile ‘bedava’ hale gelirken halka arzların aynı hız ve aynı yöntemlerle sürmesi borsa ile halka arz ilişkisinin mantığının kavranmasını zorlaştırıyor.

BU YIL EN İYİ GETİRİ ASTOR’DA

Halka arzların ayrıntılarına baktığımızda bu yıl en büyük halka arz geliri elde eden şirketler Akfen Yenilenebilir Enerji, Astor Enerji ve henüz halka arz yapacağı açıklanan Bien Yapı olacak. Bu 3 şirketin geliri 3 milyar lirayı aşıyor. Yılbaşından bu yana halka açılan şirket hisselerinden en fazla getiriyi Astor Enerji elde etti. Ancak halka açılan her şirketin hissesinde yaşanan onlarca tavana rağmen sonrasında hisselerin gerilemesi nedeniyle bu yılki halka arzların getirisinin genelde göz doldurmadığı görüldü. Halka arz fiyatının ancak yüzde 10 veya 20 üzerinde olan bir çok şirket var. 2022’deki halka arzlarda halka arz tarihinden bu yana kaybettiren 3 hisse bulunuyor. Yüzde 10 veya 20 gibi cüzi getiri sağlayan hisseler de göze çarpıyor. 2021’deki halka arzlarda da o gündün bu yana 8 hisseyi alan yatırımcı zararda yani getirisi ekside. Aradan 2.5 yıl geçmiş olmasına rağmen çok az şirketin getirisi göz dolduruyor. Rahim Ak/Habertürk