2020 yılında dünyanın yaşadıkları, ülkelerin dışarıdan aldığı destekler, İtalya, İspanya, ABD, Yunanistan bu ülkelere bakın çok zor zamanlar geçirdi. Türkiye’de sosyal yardımlar ve sağlık yardımları çok ciddi düzeyde sağlandı. Tabi ki bir sıkıntı içinde geçirdik ancak yapılanları göz ardı edemeyiz. ‘128 milyar tartışması’na bu açıdan bakmak lazım. Merkez Bankası olarak belirlenen rakamlar nettir ve doğrudur.

2020 sonunda tüm taleplere cevap veren Türkiye, reel sektör ve bankacılık anlamında planlarını uyguladı.

Türkiye’de rezerv 90’lı yıllardan sonra birikmeye başlıyor. Sermaye ve döviz girişlerinin artmasıyla.

Bu talebi karşılayabilmeniz için piyasada bir arz oluşmuyorsa bazı adımlar atmanız lazım. Gelemezse ne oluyor Merkez Bankası devreye giriyor. 2018’in Ağustos ayında kurun nerelere gittiğini, 2020’de nasıl olduğunu görüyoruz. 2,5 yıllık bir periyottaki kur atakları, dış politikadaki olaylar kurun belli bir seviyeye gelmesine sebep oluyor. Süreci böyle değerlendirmek daha doğru olur

Bugün rezerv konusu tartışılırken o günkü şartları göz önüne getirmemiz gerekir. 2020’ye girdiğimizde dünyada da gelişmiş ülkelerde de doğrudan ve portföy yatırımlarının azaldığını görüyoruz. Türkiye’nin de buradan aldığı pay ister istemez azalmış görünüyor.

“Reel sektörün ihtiyacı rezervlerden karşılandı”

2019’da biz pozitif cari fazla verdik. Merkez Bankası olarak verdiğim rakamlar nettir ve doğrudur.  Merkez Bankası ile ilgili konuşurken özen göstermek gerek.

2020 sonu itibarıyla reel sektörün döviz pozisyon açığı 208 milyar dolardan 157 milyar dolara indi. Bu, rezervlerden ya da Merkez Bankası’nın yaptığı bu işlemlerden karşılandı. Sizin bu talepleri bir şekilde karşılamanız lazım. Karşılamazsanız, o zaman oluşacak şeylerle Türkiye yüzleşecektir, karşı karşıya kalacaktır.

2020 sonunda Türkiye bütün bu taleplere cevap vermiştir. Hem reel sektör yurtdışı borçlarını ödemiştir, bankacılık finansal borçlarını ödemiştir, kendi ithalat borçları dahil varlıklarını artırmıştır.

Rezerv konusuna geldiğimizde, Türkiye’de 83-84’ten sonra rezerv birikmeye başlıyor. 2020’ye geldiğinde 15-20 milyar rezervi var. Daha sonra 30 milyara kadar oluşan rezerv var. Piyasada oluşan talep ve kurun sağlıklı bir dengede oluşması için de yapılan işlemler var.

“Protokolün tamamen hukuki dayanağı var”

Hazine’nin MB’deki hesaplar kullanılarak döviz alım satımıyla piyasa arzının dengelenmesi 2017’de. Televizyonlarda bu işlemlerin 2019 seçimlerinden önce yapıldığı söyleniyor. Değil. MB dalgalı kura geçtikten sonra döviz alım ihaleleri 2016’ya kadar yapıyor, 2016’dan sonra bunu bırakıyor.

Protokolün tamamen hukuki dayanağı var. Merkez Bankası’nda hukuki bir dayanağı olmayan hiçbir işlem yapılmaz. Bugüne kadar yapılmamıştır, bundan sonra da yapılmaz. Bu protokol dahilinde, 2017 Şubatından itibaren yapıldı. 2020’de yapılmasının nedeni de pandemi şartları. Bu işlemler gizli yapıldı, protokol açıklanmadı, rakamlar verilmiyor. Peki siz bu rakamları nereden biliyorsunuz? Biz bu rakamları açıklamadık.

Dünyada en şeffaf veri açıklayan merkez bankalarından biri TCMB’dir. Günlük olarak açıklanır. Analitik bilanço okumasını bilen herkes buradan bu rakamları alır. Bizim analitik bilançomuzda o veriler günlük yayınladığı için zaten orada var. Gizlenen saklanan bir şey yok.

Bilançodan görüldüğü kabul edildiği zaman bu sefer kimlere satıldı demeye başladılar. Dünyada bu şekilde bir veri açıklama söz konusu değil. Merkez bankası bireylere dolar satmıyor. Düşük kurdan döviz satmak mümkün değil. Yapmak isteseniz dahi yapamazsınız. Merkez Bankası dünyanın en şeffaf merkez bankalarından biridir. Gizli kalsaydı, biz kimseye 128 rakamını söylemedik. Bu arkadaşlar bu sayıyı nereden aldılar? Kafa karıştırmak için algı operasyonu yapıyorlar.

Böyle bir şey söz konusu olamaz, yapmak isteseniz de yapamazsınız. Merkez Bankası’nın veri açıklama konusunda şeffaflığı dünyadaki en iyi merkez bankalarından bir tanesiyiz. Bu kadar şeffaf bir bilançomuz var ve günlük oradan her şeyi izleme şansınız var.

“Rezervler kaybolmadı, yer değiştirdi”

Bankaların, piyasaların ihtiyacı olan TL’yi Merkez Bankası karşıladı. ‘Merkez Bankası’nın kaybolan rezervleri’ diyorsunuz ya, o rezervler sadece yer değiştirdi. Benim rezervlerimden çıkıp banka hesaplarına döviz olarak giden parayı ben o parayı tekrar alıyorum döviz olarak, piyasaya TL veriyorum.

“Merkez Bankası hiç iyi olmadığı kadar iyi durumda”

Döviz işlemlerinin sonucunda vatandaşın, yurt dışı yatırımcısının, reel sektörün burnu kanamadan 2020 pandemi krizi atlatılmıştır.

Merkez Bankası hiç iyi olmadığı kadar iyi durumda. Bizim önümüzdeki hedefimiz rezervlerimizi daha da güçlendirmek. Altın rezervlerimizi bir iki yıla kadar 80 tona çıkarmayı hedefliyoruz. Şu an 90 milyar dolar brüt rezervimiz var. Altın rezervlerimiz çok güçlüdür. Türkiye’de rezervlerin yapısı değişmiştir. Türkiye’nin yıllardır 120 ton olan altını bugün 720 tondur. Altın rezervimizin tümü Merkez Bankası’ndadır.

Türkiye’de rezervlerin yapısı değişmiştir. Türkiye’nin yıllardır 120 ton olan altını bugün 720 tondur.  Türkiye’de hem rezervleri kalıcı hale getireceğiz hem de üretimi, ihracatı finanse eden bir sistemi daha iyi bir şekilde uygulayacağız.

“Merkez Bankası kar ediyor”