Bu yıl ka­yısı rekolte­sindeki artış, fi­yatların geri çekilmesine yol açtı. Malatya’da bu yıl açıkla­nan 107 bin 517 ton kayısı re­koltesi, geçen yıla göre yüz­de 38,9 artış olarak kayıtlara geçti. Ancak, çevre illerden gelecek olan ürün ve önceki yıldan devreden stoklarla be­raber bu yıl 150 bin tonu aşan bir kuru kayısı rekoltesinden bahsediliyor.

Bu yıl açıkla­nan kayısı rekoltesinin tah­min edilenden daha fazla ol­duğunu belirten sektör tem­silcileri, Özbekistan başta olmak üzere diğer üretici ül­kelerde de rekoltenin yüksek olması fiyatları geri çektiğini aktarılıyor. Temsilciler, bir ay önce bir kilo kuru kayısı­nın 150 liradan satarken, re­koltedeki artıştan dolayı bu­gün fiyatın 120 liradan işlem gördüğü aktarılıyor. Yaş ka­yısının kilogram fiyatı ise 20 ile 30 lira arasında değişiyor. Bu yıl yevmiye fiyatı ise 1100 lira seviyesinde bulunuyor.

Kuru kayısının yüzde 90’ı ihraç ediliyor

Kayısının bir tarım ürünü olması ve insan hayatında çok kısıtlı yer aldığını vurgu­layan temsilciler, fiyatının da yüksek olduğunda ise ürün­de ciddi anlamda bir tüketim probleminin yaşandığı kay­dediliyor.

Böylece tüketiciye ulaşım gittikçe zorlaştığını ve raf fiyatları ile hammad­de fiyatı arasında 3 kat farkın oluştuğu belirtiliyor. Kuru kayısının yüzde 90’nın ihraç edildiğini ifade eden temsil­ciler, ithalatçının belirleyici bir aktör olarak bulunduğu aktarılıyor. Mahsulün bol ol­duğu dönemlerde üreticinin eli zayıflıyor, az olduğu za­man ise ithalatçının eli zayıf­lıyor.

Dünyada kayısı üreti­minde ciddi bir bolluk yaşan­dığını kaydeden temsilciler, TMO’nun müdahale etmesi halinde üretim maliyetlerini baz alındığında fiyatın daha düşük olabileceğine de dik­kat çekiliyor. Bazı temsilciler ise TMO’nun fiyat alımı yap­ması halinde bugün oluşan fiyatların geri çekilmeyeceği aktarılıyor.

İlk 6 ayda kilogram ihracat ortalaması 5,5 dolar

Kuru kayısı fiyatı şu anda 120 lira seviyesinde bulunu­yor. Türkiye’nin son 30 yıl ih­racat ortalamasının 2,5 do­lar olduğunu belirten temsil­ciler, 2023 yılın ortalaması ise 6 dolar olarak yer aldığını açıkladılar. 2024 yılının ilk 6 ayının ihracat ortalamasının ise 5,5 dolar olduğunu ileten temsilciler, şu anda ise 5 do­lar seviyesinde olduğu akta­rıyorlar.

Kayısının dolar ba­zında ucuz olmadığını işa­ret eden temsilciler, ‘’Dolar uzun bir süre stabil kaldığı için fiyatın düşük kaldığını, normal seyrinde gitmesi ha­linde bugün 5 doların 40 li­radan hesaplandığında 200 liraya karşılık gelecekti. Eğer gelecek yıl da bu kadar mah­sul olursa krizin içinden çı­kılmaz. Ürünün yüzde dok­sanı ihracata gidiyor. Geçen yıl 6 dolarlara 63 bin tonun ihracatını yaptık’’ diyorlar.

‘’Üreticiler 1 hafta ürününü satmasa fiyat artar’’

Şu anda işçi mevsimi ol­duğunu ve işçilerin parasını vermek için üreticilerin yo­ğun olarak ürün sattığını kay­deden Hazar Organik Tarım Bölge Sorumlusu Mikail İcar, bunun fırsat olarak görenle­rin üreticinin ürününe dü­şük fiyat verildiğini ifade et­ti.

Bu dönemde işçilerin ücre­tini vermek için üreticilerin paraya ihtiyaç duyulduğuna dikkat çeken İcar, ‘’En kötü şartlarda enflasyonla birlik­te değerlendirildiğinde kayı­sının kilogram fiyatının 140 liranın altına düşmemesi la­zım. Şu anda kuru kayısının kilogram fiyatı ortalama 120 ile 130 lira arasında değişi­yor. Üreticiler bir hafta satışa sunmazsa 10 lira fiyatı artar. Pazarda satıcı çok olduğu için fiyat düşüşü yaşanıyor’’ dedi.

Fiyat 4 ayda 180 liradan 120 liraya geriledi

Yüksek rekolte nedeniyle fiyatların düşmesinin normal olduğunu belirten Ahsen Gıda Genel Müdürü İlhan Karakuş, birçok üreticinin elindeki ürünü satmak istediğini söyledi. Borcu olan üreticilerin ürünlerini satmaya çalıştığını aktaran Karakuş, ‘’İşçi ücretini karşılamak için paraya ihtiyacı olan üreticiler kayısıyı elden çıkarmak istiyor. Bu da piyasada satıcıların çoğalmasına neden oluyor.

Kayısı fiyatı son 1 ayda kilogramı 150 liradan 120 liraya geriledi. 4 aylık süreçte ise 180 liradan bu seviyeye düştü. Öte yandan üreticiler arasında kendi aramızda yaptığımız istişarelerde 107 bin ton rekolte beklentisine ek olarak yaklaşık geçen yıldan kalma 20 bin ton kuru kayısı olduğu görülüyor. Ayrıca ihracat pazarlarında da fiyatlar geri geliyor. Şu an Avrupa başta olmak üzere, diğer hiçbir ülkeden ciddi bir talep gelmiyor’’ dedi.

“Talebimizi TMO’ya ileterek kapsamlı dosya sunduk”

Geçtiğimiz günlerde sözlü olarak çağrıda bulundukları Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Genel Müdürü Ahmet Güldal’ı ziyaret ederek, taban fiyat açıklanması ve ürün alımı konusunda taleplerini ilettiklerini hatırlatan Malatya Ticaret ve Sanayi Odası (MTSO) Yönetim Kurulu Başkanı Oğuzhan Ata Sadıkoğlu, ziyarette kuru kayısı alımı yapmaları ve üreticiyi destekleyecek taban fiyat açıklaması talebini ilettiklerini söyledi. Sadıkoğlu, “Ziyarette, AB Coğrafi İşaretli Malatya Kayısısının ülkemiz ekonomisi için sunduğu katma değer ile üretim ve ihracat rakamlarının da yer aldığı kapsamlı bir dosya sunumu da gerçekleştirdik.

Üreticimizin, esnafımızın ve tüccarımızın mağduriyetinin önlenmesi ve kayısımızın hak ettiği değere satılması için konunun takipçisi olmaya ve girişimlerde bulunmaya devam edeceğiz” dedi. Malatya’daki Kuru Kayısı Lisanslı Depoculuk Tesisi üzerine de görüşme sağladıklarını belirten Sadıkoğlu, TMO’nun TOBB ile kurduğu Malatya’daki Kuru Kayısı Lisanslı Depoculuk Tesisinin üretici tarafından daha aktif bir şekilde kullanılmasını beklediklerini ifade etti. Mehmet Hanifi GÜLEL/dunya