Kadınlar için katı kıyafet kuralları uygulamakla görevli ahlak polisi tarafından ciddi şekilde dövüldüğü söylenen genç bir kadının ölümü üzerine İran’da art arda protestolar beşinci gece de devam etti. 

Devlet haber ajansı Irna’nın Çarşamba günü bildirdiğine göre, protestocular İran genelinde 15 şehirde sokaklara dökülerek trafiği kapattı, çöp kutularını ve polis araçlarını ateşe verdi, güvenlik güçlerine taş attı ve hükümet karşıtı sloganlar söyledi.

Ajans, polisin kalabalığı dağıtmak için biber gazı kullandığını ve tutuklamalar yaptığını söyledi.

Ajans, başörtülerini çıkaran çoğu kadın ve erkeğin Tahran’da ve Meşhed, Tebriz, Reşt, İsfahan ve Kiş de dahil olmak üzere ülkenin diğer büyük şehirlerinde toplandığını ekledi.

Bir insan hakları örgütü, Çarşamba gününe kadar ölü sayısının altı kişiye ulaştığını ve düzinelerce kişinin yaralandığını bildirdi. İran’ın 31 eyaletinden biri olan Kürdistan valisi Esmail Zarei Kousha, bölgedeki protestolarda üç kişinin öldüğünü söyledi.

Protestolara ait olduğu ileri sürülen videolar, kadınların meydanlarda dans ettiğini veya halka açık yerlerde saçlarını kestiğini gösterirken, sosyal medyada paylaşılan diğer görüntülerde protestocuların koruyucu giysiler içinde polisle çatıştığı iddia edildi.

Euronews bu videoları bağımsız olarak doğrulayamadı.

Polis, Amini’nin ölümünün ‘önceden var olan tıbbi koşullardan’ kaynaklandığını iddia etti

Ahlak polisi, 13 Eylül’de Tahran’da, 22 yaşındaki Kürdistanlı Mahsa Amini’yi “uygun olmayan kıyafet giymekten” tutukladı.

Sözde “rehberlik merkezine” götürüldükten sonra kalp krizi ve felç geçirdiği ve komaya girdiği bildirildi. 

Devlet televizyonu ve ailesine göre, Amini 16 Eylül’de hastanede öldü.

Tahran polis şefi, Amini’nin önceden diyabet ve epilepsi de dahil olmak üzere tıbbi sorunları olduğunu iddia etti ve İran’ın zorunlu başörtüsü kurallarını başörtüsünü çok gevşek takarak ihlal ettiği için gözaltında tutulduğunu açıkladı.

Amini’nin babası, kızının herhangi bir sağlık sorunu olmadığını ve gözaltındayken bacaklarında morluklar olduğunu belirterek bunu reddetti ve ölümünden polisi sorumlu tuttuğunu yineledi.

İran’da, ülkenin 1979 İslam devriminden bu yana kamuda saç örtmek zorunlu.

Resmi olarak Rehberlik Devriyesi olarak bilinen ahlak polisi, kadınların dizlerinin üstünde kısa palto, dar pantolon, delikli kot pantolon ve parlak renkli kıyafet giymesini de yasaklıyor. 

Ülkenin eski Cumhurbaşkanı Hassan Rouhani, kuralların uygulanmasını kolaylaştırdı ve ahlak polisini açıkça çok agresif olmakla suçladı. Bunun ardından polis şefi 2017’de kıyafet kurallarını ihlal eden kadınların tutuklanmasını durdurma sözü verdi.

Ancak, geçen yıl cumhurbaşkanı seçilen dini muhafazakar Ebrahim Raisi, kadınların copla dövülmesi, suratlarına tokat atılması ve polis araçlarına sürüklenmesi haberlerinin son aylarda artmasıyla bu politikadan dönmüş gibi görünüyor. 

Dünyada katı başörtüsü kuralları uygulayan bir diğer tek iktidar hükümeti ise Afganistan’daki Taliban.

İranlı yetkililer parmaklarını yabancı ajanlara ve kimliği belirsiz teröristlere doğrulttu

Protestolar, ilk olarak Amini’nin cenazesinin ardından memleketi Saqqez’de başladı, ancak ölümünden sonra hızla yayıldı. Haklar, güvenlik ve uluslararası yaptırımlardan sarsılan bir ekonomi de dahil olmak üzere birçok konuda kaynayan bir öfke selini serbest bıraktı.

Amini’nin ölümü, geçen yıl su kıtlığı nedeniyle çıkan sokak çatışmalarından bu yana İran’ın en kötü huzursuzluklarından biri. İran hükümeti, yabancı ajanları ve kimliği belirsiz teröristleri şiddete teşvik etmekle suçluyor. 

İran Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Nasser Kanani, Amini davasının ve protestoların İran güçleri tarafından ele alınmasıyla ilgili Birleşmiş Milletler, AB, ABD, Fransa ve diğer ülkelerden gelen kınamaların ardından Salı gecesi “dış müdahaleci pozisyonları” patlatarak yanıt verdi.

“Bazı ülkelerin, İran hükümeti ve halkına karşı siyasi amaç ve arzularını sürdürmek için soruşturma altındaki bir olaydan yararlanmaya çalışması üzücü” dedi.

İran’ın ulu lideri Ayatollah Ali Khamenei’nin bir yardımcısı, gerilimi yatıştırmak için görünürde Amini’nin ailesine başsağlığı diledi ve Khamenei’nin bundan etkilendiğini ve acı çektiğini söyledi.

Devlet medyasında yer alan haberlere göre, Khamenei’nin Kürdistan eyaletindeki temsilcisi Abdolreza Pourzahabi, Amini’nin ailesinin evini ziyareti sırasında, “Tüm kurumlar, ihlal edilen hakları savunmak için harekete geçecek” dedi.

Ancak Ayatollah Khamenei, Çarşamba günü kamuoyu önüne çıkarken Amini’den veya devam eden protestolardan bahsetmedi. Ciddi şekilde hasta ve yatalak olduğunu iddia eden raporların ardından bir haftadan kısa bir süre içinde ikinci kez halka seslendi.

Bu arada Amini’nin ölümüyle ilgili olarak Türkiye, İsviçre ve Almanya’daki İran diyasporası ve New York’taki BM merkezinin önünde de gösteriler düzenlendi.  Euronews / AFP / Reuters