2020’nin ikinci yarısında indirilen faiz oranlarıyla birlikte ucuzlaşan kredi ve müstakil konut ihtiyacı konuta olan talebi arttırdı. Bu da özellikle büyük şehirlerdeki konut fiyatlarının son bir yılda enflasyonun üzerinde artmasına neden oldu. Gayrimenkul bilgi şirketi REIDIN’in araştırmasına göre, İstanbul’da konut metrekare fiyatı haziran ayı itibarıyla son bir yılda yüzde 29 artışla 4.354 liradan 5.607 liraya çıkarken, İzmir’deki artış 4.678 lirayla yüzde 35, Ankara’da ise 2.798 lirayla yüzde 34 oldu.

İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz, Türkiye’de konut fiyatlarının salgının başladığı Nisan 2020’den bu yana her ay ortalama yüzde 2.5 arttığına dikkat çekerek, “Artan konut fiyatları, düşen alım gücü ve yoksullaşan halka rağmen konut talebi canlı ve satışlar sürüyor. Bu durumun temel nedeni sermaye temerküzü, diğer adıyla sermayenin belirli ellerde toplanmasıdır. Bu durum gelir grupları arasında farkı büyütür, hayat standardının düşmesi, makroekonomik göstergelerin bozulması ve işsizliğin artması üzerine, toplumsal düzenin değişmesi yönünde talepleri yaratır” dedi.

ÇÖKÜŞ GETİREBİLİR

Son dönemde sermayenin temerküz oranını belirleyen en önemli unsurun likidite bolluğu olduğuna dikkat çeken Yılmaz, şunları söyledi:

“Bazı dar gelirliler düşen alım gücünü ayağa kaldırmak için kendi konutlarını satarken daha küçük bir konut alıp, aradaki tutarı geçiminde kullandı. Bazı işletme sahipleri, pandemide işleri bozulunca yüksek talep gören konutlarını satışa çıkardı, işletmesinin borçlarını kapattı. Bazı konut sahipleri de, değeri artan gayrimenkullerini daha önce ummadıkları bir fiyata satarak, kısa vadeli geleceklerini garantiye almaya çalıştı. İster likidite, isterse pandemi krizi olsun, üretim ve istihdam daralırken bu krizler bazı kesimler için eskiye göre daha güçlü bir yeniden yapılanma fırsatı olabilir, bazı kesimler için de gerçek anlamda çöküşü getirebilir.”

Konut alan yabancı sayısı üçe katlandı

– Yılın ilk yarısında geçen yıla göre yüzde 11.5 düşüş olsa da, satılan konut sayısı 552.810 oldu. Satışın dörtte biri haziranda gerçekleşti.

– Geçen yılın son çeyreğinden itibaren kredi faizlerindeki yükseliş ipotekli satışları %29 daraltırken, diğer satış yöntemleri arttı.

– Yabancılar daha çok öne çıktı. Son 3 yıldır her yıl 40 bin konut satın aldılar. Özellikle Körfez sermayesi, Türklerin alım gücünün yetmediği konutlara büyük ilgi gösteriyor.

– Yabancılar 2020 Haziran’da 1.679 konut satın almışken, bu yıl haziranda 4.826 konutla alımı üçe katladılar. 

Nuray Tarhan / Sözcü