Baklagiller diğer önemli tahıllarla karşılaştırıldığında dünyada sınırlı bir pazar olsa da, artan küresel talep ve ticaret hem mevcut pazar oyuncuları için hem de yeni ihracatçılar için fırsatlar anlamına geliyor.

Tarım uzmanları, Türkiye’nin Ortadoğu’da önemli bir ihracatçı olarak konumlandığı bakliyat pazarında büyümenin devam edeceğini ve bunun yeni oyuncuları pazara çekebileceğini söylüyor. Nohut, bezelye ve mercimek gibi bakliyatların doğal toprak iyileştirici ve sera gazı emici özellikleri nedeniyle tarımı daha sürdürülebilir hale getirme çabalarında bir “yıldız” olma potansiyeline sahip olduğu belirtiliyor. Bu da pazarda hızlı büyümeyi beraberinde getiriyor.

Küresel ticaretin %68’i bezelye, nohut ve mercimek

Küresel bakliyat üretiminin 100 milyon ton olduğu tahmin ediliyor. Bu üretimin yüzde 40’ını nohut, bezelye ve mercimek oluşturuyor. Bakliyat ticareti 2015’ten bu yana yüzde 29, yıllık ortalama ise yüzde 3 civarında arttı. Uluslararası Tahıl Konseyi’ne göre, 2024 yılında küresel bakliyat ticaretinin 21 milyon tona ulaşması bekleniyor. Bu da küresel üretimin beşte birinin ihracata yönlendirildiği anlamına geliyor. Ticaretin yüzde 68’ini kuru bezelye, nohut ve mercimek oluşturuyor.

Türkiye, Rusya, Arjantin önemli oyuncular

Hem ihracat hem de ithalat pazarlarında büyük oyuncular Kanada ve Avustralya. Kuru bezelye ve mercimeğin ana ihracatçısı Kanada iken, Avustralya nohut ve mercimek ticaretinde önemli bir rol üstleniyor. Fakat aralarında Türkiye’nin de olduğu bazı ülkelerin ticaretten aldığı pay giderek artıyor. Rabobank tahıl ve yağlı tohumlar kıdemli analisti Vito Martielli tarafından kaleme alınan raporuna göre, küresel ticarette yeni pazar oyuncuları ortaya çıkıyor. Rusya kuru bezelye ihracatındaki payını artırıyor. Arjantin artık çeşitli fasulye çeşitlerinin önemli bir ihracatçısı olarak dikkat çekiyor. Türkiye, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da bakliyatların birinci derece işlenmesi ve dağıtımında bir üs haline gelmiş durumda. Mısır ise dünyanın en büyük bakla ithalatçısı konumunda.

Bakliyatlar sürdürülebilirlik açısından da rol oynayabilir

Rabobank’ın raporunda şöyle deniliyor: “Bakliyatlar, azot sabitleyici bitkilerdir ve bu nedenle toprak verimliliğini yeniden inşa etmek için önemlidirler. Ayrıca baklagiller, toprak için gerekli olan fosfor ve diğer besinleri harekete geçirme kapasitesine sahiptir. Toprak yapısını iyileştirip derin kök sistemleri sayesinde topraktaki gözenek hacmini ve kohezyonu artırırlar. Baklagiller mükemmel bir rotasyon bitkisidir”

Ucuz protein kaynağı olması talebi artırıyor

Rabobank, bakliyatlara olan talebi artıran iki önemli faktörün, gelişmekte olan pazarlarda önemli ve ucuz bir protein kaynağı olarak tüketimin artması ve bakliyatların bitki bazlı et ve süt ürünlerinin ikamelerinde temel bir bileşen olması nedeniyle gelişmiş ülkelerde tüketimin artması olduğunu belirtiyor. Ancak Martielli, ticareti artırmak ve daha fazla yatırım için piyasada atılması gereken adımlar olduğunu söylüyor. Baklagiller henüz emtia olarak kabul edilmiyor ve bu niş endüstride hala giriş engelleri var. Martielli, “Fiyatlar dalgalı ve fiyat araştırması sürecinde şeffaflık eksikliği var” diyor. EVRİM KÜÇÜK/ekonomim