DOLAR 32,3669 0.14%
EURO 34,9800 -0.31%
ALTIN 2.323,970,21
BITCOIN %
İstanbul
14°

AÇIK

KALAN SÜRE

Asbestten kendimizi nasıl koruruz?

Asbestten kendimizi nasıl koruruz?

ABONE OL
25 Ekim 2022 16:07
Asbestten kendimizi nasıl koruruz?
0

BEĞENDİM

ABONE OL

Ekonomimanset.com / ÖZEL HABER

Pudrayla bedenimizde, toprak kaplarla mutfağımızda, gemi sökümleriyle sahillerimizde, yangınlarla ormanlarımızda ve en önemlisi kentsel dönüşümle sokağımızda soluduğumuz havada, evimizdeki tozda asbest… Görünmeyen, ölümcül etkisi yıllar sonra ortaya çıkan ve bunun için de gözardı edilen bir sorun. 

Aslında asbest Avrupa ve Amerika’da yıllar önce yasaklanmış bir madde. Bizde ise kullanımı 2010 Aralık ayında yasaklandı. Fakat bu tarihten önce yapılmış olan binlerce yapıda kullanılan yalıtım malzemelerinde, bir dönem hemen her evde kullanılan marleyde, cam yününde, eternitte pek çok inşaat maddesinde asbest bulunuyor. Ve bunlar bina yıkımlarında açığa çıkıyor. 

Dünyada asbestten zarar görenler kullanan firmalara dava açıyorlar. Son örneği ürettikleri bebek pudrasının asbest içerdiği ve kansere yol açtığı iddiası ile ABD’de açılan davada Johnson ve Johnson şirketi tazminat cezasına mahkum olduğu haberiydi. 

ABD’nin Kalifornia eyaletindeki davada Teresa Elizabeth Leavitt, annesinin kendisine bebekken bebek pudrası sürdüğünü, ürünü yüz pudrası ve kuru şampuan olarak kullandığını belirtmişti. 2017 yılında kanser teşhisi konulan Leavitt, Johnson ve Johnson şirketi hakkında dava açmıştı. Leavitt’in mahkemeye kanıt olarak sunduğu eski şişelerden ne kadar asbeste maruz kaldığı belirlenmişti. 

Termik santralden toprak kaplara

Geçen hafta Muğla bölgesideki büyük orman yangınının Kemerköy Termik Santrali’ni tehdit etmesiyle Asbest ve Tehlikeli Atıklar Derneği (ASTA) Yönetim Kurulu Üyesi Kenan Yıldız’ın paylaşımı yeni bir tehlikeyi ortaya koyuyordu. Termik santral asbet içeriyordu ve yanması durumunda asbest havaya yayılacaktı.

Yol kenarında satılan toprak kaplarda -ki bu güveçlerin yemek kültürümüzde önemli bir yeri var- asbest çıkması görünmeyen tehlikenin hayatımızın ne kadar içinde olduğunu bir kez daha gösteriyordu. 

Kentsel dönüşüme dikkat

Aslında asbestin vatandaşın bu kadar gündemine girmesi kentsel dönüşümle oldu. 1970’ler 80’lerde yapılan binalarda kullanılan asbest yıkımlar sırasında açığa çıkıyordu ama bu binaların yıkımında hiç bir önlem alınmıyordu. Uzmanların uyardığı iki yeni örnek var yakın zamandan; biri İstanbul diğeri Ankara’dan. 

İstanbul’daki tarihi Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi bünyesindeki bir binanın önlem alınmadan yıkılması. Diğeri Ankara’da Anka Mall Avm karşısındaki sebze halinde bulunan balıkçılara ait kulubelerin asbest kontrolü yapmadan yıkılması ve artıklarının etrafa yayılmasıydı. Balık halinin çatısından yaklaşık 2 bin metrekare asbest içeren eternit sökülmüştü. Sahanın kenarlarında açıkta eternit parçalarının bulunması dikkat çekiyordu. Türkiye çapında kentsel dönüşümle birlikte yenilenece binlerce bina bulunuyor. Bu da asbeste kendi sokağımızda yanıbaşımızda maruz kalacağımızı gösteriyor. 

Vatandaş olarak ne yapabiliriz?

Kenan Yıldız, paylaştığı fotoğraftaki gibi asbest liflerinin gözle görülmediğini ancak gaz da olmadığını belirtiyor. Asbest tehlikesinin endüstriyel tesisler, tersane ve fabrikalardan da kaynaklandığını ama kentsel dönüşümle her yerde olduğunu kaydeden Yıldız, tozların içinde toz gibi hareket ettiğini belirtiyor. 

En temel korunma, evleri sürekli hepa filtreli elektrik süpürgesiyle süpürmek. Eğer asbest bir şekilde eve girmişse ve elektrik süpürgesi hepa filtreli değilse tehlike daha da büyüyor. “Birçok kişi önemsemiyor ama en önemlisi bu. Son yıllarda ürtelen makinelerin çoğu hepa filtreli. Ama yine de alırken sormak lazım” diyen Yıldız’a göre bir diğer önlem ıslak paspas yapmak. 

Asbest yasak gibi görülse de hala bazı ürünlerde bulunuyor. Kenan Yıldız, alışveriş sitelerinde asbestli salmasta, asbestli conta diye satışların yapıldığını belirterek, yurtdışından gelen pudra, sulu ve pastel boya gibi ürünlerin kontol edilmiyorsa tehlikeli olabileceğini vurguluyor. Asbest 54 ülkede yasak. Ancak pek çok ülkede hala yasak değil. Çin, Kanada Rusya yasak olmayan ülkeler arasında. Bu da ithal ürünlerin kontrolünün önemini bir kez daha gösteriyor. 

Maske koruyor

Asbest kentsel dönüşüm dışında yangınlarla da atmosfere karışıyor. Havadaki asbest için çözüm ağzın maskeyle kapatılması. Bu önlem büyük oranda koruma sağlıyor.

Peki belediyeler yıkımlar öncesi asbest önlemi alıyor mu? Kenan Yıldız, İstanbul,Ankara, İzmir ve Antalya’da valiliklerin yıkılacak binaların asbest ve tehlikeli madde envanter raporunu yaptırmaları için belediyelere yazı gönderdiğini, ilk zamanlar belediyelerin kurallara uyduğunu ancak müteahhit baskısı nedeniyle uygulamalarda gevşeme olduğunu söylüyor. 

Yıldız, “Bir binanın asbest analiz maliyeti 1500 lira. Asbestli çıkması durumunda maliyet 7-8 bin lirayı geçmiyor. Buna rağmen imtina ediyorlar” diyor. 

“Yıkımları izlemeyin”

Türkiye’de kentsel dönüşümle kitlesel asbest maruziyeti ortaya çıktığını söyleyen Asbest Söküm Uzmanları Derneği (ASUD)Başkanı Mehmet Şeyhmus Ensari öncelikle asbestten uzak durmak ve solumamak gerektiğini hatırlatıyor. 

“Öncelikle bölgeden uzaklaşalım, yıkım süresince imkanımız varsa başka semtlerde kalalım” diyen Ensari eğer böyle bir imkanımız yoksa şu önlemleri sıralıyor:  “Yıkımların yakınına gidip izlemeyelim. mümkün mertebe dışarı çıkmayalım, evimizin pencerelerini açmayalım, tek kullanımlık FFP3 toz maskesi kullanalım, evimizdeki masum insanlara sevdiklerimize asbesti taşımayalım(ikincil maruziyet), kıyafetlerimizi binamıza girmeden çırpalım, eve girince banyoda çıkaralım, ters çevirelim ve bir poşete koyalım tozun ev ortamına yayılmasını önlemiş oluruz. Bundan sonra makinede yıkayalım”. 

Asbest tehlikesine sık sık dikkat çeken ASUD dernek olarak asbest farkındalığı üzerinde duruyor.  “Ülkemizde henüz asbestin tehlikesinin ve ölümcül olmasının farkında değiliz. 31.12.2010 da yasaklanan kanserojen bir madde için halen bir kamu spotunun yayınlanmamış olması son derece manidardır” diyen Ensari, eğitim faaliyetlerinin devam ettiğini; üniversitelere, sendikalara, sivil toplum kuruluşlarına, meslek odalarına ve Asbest Gönüllülerine eğitimler verildiğini ve verilmeye devam ettiğini kaydediyor. 

En az 10 karakter gerekli


HIZLI YORUM YAP

Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.