EKONOMIMANSET.COM

Türkiye ekonomisi her geçen gün pahalılıkla başetmeye çalışıyor. Hükümetin aldığı temel gıda ve temel ihtiyaç ürünlerindeki KDV indirimlerinin işe yaramamasının ardından bazı ürünlerde fiyat sabitlemesi yapılması gündeme geldi.

Fiyat sabitlemesiyle birlikte temel gıda ve bazı temel ihtiyaç ürünlerinde fiyatlar yılsonuna kadar sabit tutulacak ve enflasyon böylece düşürülmüş olacak. Ancak burada es geçilen bir diğer durum ise ürünlerdeki sabit fiyatın dışında kalan farkın devlet tarafından üreticiye nakit ödenmesi gerekecek. Aslında devlet vatandaşın vereceği parayı kendisi üreticiye vermiş olacak ve bütçesinde açık oluşacak. Oluşacak açık ise vergilere yapılacak artışlar ya da yeni vergilerden elde edilecek gelirlerden kapatılması bekleniyor.

Ayrıca bu durum ilerleyen zamanlarda karaborsacılığı artırabilecek ve ürüne erişemeyen vatandaşlar karaborsadan daha yüksek fiyatlara ürünleri temin edebilecekler. Bu da kayıtdışılığı daha da artıracak hem vergi kaybı hem de pahalılığı körükleyebilecek. Üreticiye fazla para ödemek istemeyen devlet düşük fiyat sununca üreticiler de mallarını devlet aracılığıyla satmaktan vazgeçip karaborsadan satışa sunabilecek.

ENFLASYON NASIL DÜŞECEK?

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati hemen hemen her konuşmasında enflasyonun tek haneye ineceğini açıklıyor. Bu durumun pratikte gerçekleşmesi için öncelikle baz etkisinin ortaya çıkması gerekiyor.

Bakan Nebati’nin baz etkisinden bahsetmeden enflasyonu düşürme formulü bilinmese de her geçen gün artan fiyatlar baz etkisi durumunun yaşanamayacağını da ortaya koymaya başladı.

BAZ ETKİSİ NEDİR?

Baz etkisi, bir ürünün fiyatının bugün 10 liraysa önümüzdeki yıl bugün de fiyatının 10 lira kalması halinde fiyat artışının sıfır olması olarak düşünülebilir. Yani fiyatların artmadığı ya da çok minimum seviyede arttığı ekonomilerde önümüzdeki yılın aynı dönemi için enflasyon karşılaştırılması yapıldığında enflasyonun düştüğünden bahsedilebilir. Ancak bu durumda dikkat edilmesi gereken durum fiyatların değişmemesi ya da çok küçük artışlar yaşamasıdır. Pratikte enflasyonun tek haneye düşmesi bu şekilde sağlanması halinde, gelirleri sabit ya da enflasyonun çok altında artan halk için pahalılığın devam ettiği gerçeği ortadan kalkmıyor. Başka bir deyişle bugün 40 liraya alınan sivri biber önümüzdeki yıl Nisan ayında da 40 liraya satılıyorsa bu üründeki enflasyonun aslında azalmadığı, burada devreye giren teorinin baz etkisi olduğu unutulmamalı. Yani yine başka bir deyişle bugün yüzde 61 olan enflasyon gelecek yıl Nisan ayında yüzde 5’e düşmesi demek, yüzde 91 gerilemesi fiyatlarda hiçbir değişiklik yapmayacak. Vatandaşlar baz etkisi nedeniyle yüzde 91 düşen enflasyonun etkisinden hiçbir şekilde yararlanamacak ve fiyatlar yine yüksek seyredecek. Şayet gerçekten enflasyonun yüzde 61’den yüzde 5’e düşmesi durumunda sivri biberin fiyatının 40 liradan 3,6 liraya gerilemesi gerekecek. Sivri biber örneği sadece basit bir örnek olarak ortaya çıkıyor. Bunun dışında akaryakıt, otomobil, beyaz eşya, giyim gibi ürünlerin fiyatlarının çok sert düşmesi de vatandaşın servetinde gerilemeye neden olacak. Örneğin bugün 500 bin liraya alınan bir otomobilin fiyatının gelecek yıl Nisan ayında 150 bin liraya düşmesi beklenmiyor. 100 liraya alınan tişört gelecek Nisan ayında 15-20 liraya gerilemesi yine beklenmiyor. 1000 liralık yapılan market alışverişinin 150-200 lira seviyelerine gerilemesi de beklenmiyor.

BABUŞCU: ENFLASYON YÜKSELMEYE DEVAM EDECEK

Prof. Dr. Şenol Babuşcu Bakan Nebati’nin açıklamasını örnek göstererek enflasyonda izlenecek rotayı Twitter’dan paylaştı. Babuşcu “Bakan Nebati: Aralık ayından itibaren bu ülkede her ay enflasyonun nasıl düştüğünü hep beraber göreceğiz. Tercümesi:Aralık ayına kadar bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da 9 ay enflasyonu seyretmeye devam edeceğiz” ifadelerini kullandı.

Bakan Nebati: Aralık ayından itibaren bu ülkede her ay enflasyonun nasıl düştüğünü hep beraber göreceğiz.

Tercümesi:Aralık ayına kadar bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da 9 ay enflasyonu seyretmeye devam edeceğiz.

— Şenol Babuşcu (@senolbabuscu) April 10, 2022