Hücreleri yurtiçinde üretilmemiş güneş panellerinin kullanılacağı GES yatırımları, teşvik belgesi kapsamı dışında tutuldu. Sektör kaynaklarına göre, Türkiye’de hücre üretimi yapan tek firma bulunduğu için, halihazırdaki 70 panel üreticisinden 69’undan aldıkları panelle GES yatırımı yapmak isteyen şirketler, bu alandaki teşvikten yararlanamayacak.

Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğde değişiklik yapıldı. Yurtiçinde üretilmemiş güneş hücreleri kullanılarak imal edilen GES yatırımları teşvik belgesi kapsamı dışında tutuldu. Türkiye’de hücre üretimi yapan tek firma bulunduğu için 70 üreticiden 69’u teşvikte kapsam dışı kalacak. Yerli üreticiler kararı olumlu bulduklarını ancak bunun uygulanması için bir geçiş dönemi olmamasının, birçok panel fabrikasını kapanma noktasına getireceği uyarısında bulundu.

Yerli ve yenilenebilir enerji yatırımlarına son dönemlerde verilen destek miktarındaki artışla birlikte, bunlara yönelik üretim yapan sanayici sayısında da dikkat çekici artış yaşandı. Türkiye’de sadece güneş enerjisi santrallerinin kurulu gücü 18 bin MW’a ulaşırken, Enerji Bakanlığı projeksiyonlarına göre bu alanda 50 bin MW yatırım yapılması bekleniyor. Bu yatırımlarla birlikte üretimde kullanılan malzeme ithalatındaki artışın cari açığı yükseltmesi üzerine harekete geçen ekonomi yönetimi, yerlilik payını artıracak düzenlemeler yapmaya başladı.

Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin 2012/1 sayılı tebliğin ‘Teşvik belgesi kapsamında değerlendirilmeyen harcamalar’ başlıklı 8’inci maddesinin 2’nci fıkrasının (e) bendi değiştirildi. Yapılan değişiklikle fıkraya, “yurt içinde üretilmiş güneş hücreleri kullanılmadan üretilen güneş panelleri” ibaresi eklendi. Başka bir ifade ile yurt içinde üretilmiş güneş hücresi kullanılmadan üretilen güneş panelleri teşvik belgesi kapsamı dışında tutulmuş oldu.

Panel üretiminde faaliyet gösteren şirketler, yerli üretimi korumak amacıyla yapılan bu düzenlemeyi olumlu bulduklarını ancak geçiş süreci tanınmadığı için hâlen panel üretimi yapan 70 firmanın tamamına yakınının zor durumda kalacağını bildirdiler. Türkiye’de hücre üretimi yapan tek firma olduğunun altını çizen sektör, kalan 69 firmanın bugüne kadar yaptığı milyarlarca dolarlık yatırımın bir anlamda boşa gideceğini belirttiler.

“Mevcut üreticiler mevcudiyetini nasıl koruyacak?”

Elin Enerji Yönetim Kurulu Başkanı Arda Yalı, tebliğde öngörülen koşulları sağlayan seviyede imalat kabiliyetine sahip bir tek firmanın bulunduğunu belirterek, bu aşamada böyle bir karar verilmesinin bu tarz yatırım yapmak isteyen firmaların gelirlerinin düşmesine neden olacağının altını çizdi.

Düzenlemenin mevcut yatırımı bulunan firmayı bir tarafa, kalan 69 firmayı başka kenara koyduğunu dile getiren Yalı, aynı yatırımı yapmanın finansman ve teknoloji seçimini yaptıktan sonra en az 18- 20 ay süreceği bilgisini verdi.

Yalı, yatırım yapmak isteyen firmaların mevcut üretimlerinin teşvik kapsamı dışında kaldığı için gelirlerinin önemli ölçüde düşeceğini ve dolayısıyla yatırım yapamayacaklarını ifade etti.

“Yatırımlar yurt dışına gider”

Global Enerji Derneği Başkanı Murat Dilek ise güneş enerjisi yatırımlarına kamu desteğini sınırlayan kararın uzun vade için çok doğru bir adım olmakla birlikte geçiş döneminin belirlenmesi gerektiğini söyledi.

Karar yürürlük tarihi belirlenmeden önce mevcut üreticilere bir geçiş dönemi tanınması gerektiğini dile getiren Dilek, böylece firmaların karar doğrultusunda yatırım yapma planlamalarının önünün açılabileceğini aktardı.

Murat Dilek, bu kararın yol açabileceği en olumsuz etkinin ise Türkiye’deki mevcut yatırımların, diğer ülkelerde sağlanan teşviklerin de etkisi ile yurt dışına gitmesi olduğunun altını çizdi.

1 milyar dolarlık yatırıma ihtiyaç var

Bunun büyüklük sebebiyle panikle yapılacak bir yatırım olmadığına değinen Yalı, bina ve ekipman için 150 milyon dolar, işletme sermayesi için de 50 milyon dolar olmak üzere toplam 200 milyon dolarlık büyüklükten bahsetti.

Talebin karşılanması için bu kapsamda en az 5 yatırıma ihtiyaç olduğuna değinen Arda Yalı, “Türkiye’de 70 sanayici 2016 yılından beri sektörü bu noktaya getirmiş, yerli üretimi dünyanın üçüncü sırasına getirmişken, bu karar “Uzakdoğulu firmaların ülkemizin hibe vb. kaynaklarını bir süreliğine kullanarak kendilerine pazar açmasına neden olacaktır” dedi.

Yalı, “Uzakdoğulu firmalar sadece yerel izinler almak ve insan kaynağını kullanmak için, bizi taşeron olarak görüyorlar” ifadelerini kullandı. Arda Yalı, “GES yatırımı yapmak isteyenler öncelikle bu fabrikalara yönelecekler, ancak bunun kapasitesi dolunca bizlere dönecekler ama bu arada fiyatı da iyice açmamız gerekecek. Sonuçta gelir elde etmeden bu firmalar mevcudiyetlerini nasıl koruyacaklar?” diye konuştu.

Bir süre önce açıklanan HIT30 programı kurgulanırken çok dikkatli olunması gerektiği uyarısında bulunan Yalı, “Uzakdoğu’dan gelen firmalar Hit30 programı, süper teşvik vb. destekleri kullanarak kendilerine ABD ve Avrupa kapısını açacak, yüzde 100’ü kendisine ait tesis kurmasına neden olacak, devletin Hit30 programı, süper teşviklerinden faydalanmak için yüzde 50 Türk firma ortaklığı da istenmiyor” dedi. HÜSEYİN GÖKÇE/ekonomim