Afrika’da ‘cauri’ diye adlandırılan küçük deniz salyangozunun kabukları, taklit edilmelerinin imkansızlığı sebebiyle uzun yıllar ödeme aracı olarak kullanıldı. Ödeme aracı olarak kullanılmadan önce de süs eşyası, takı ve değerli taş olarak tercih edilen deniz kabuklarının parlaklıkları, desenleri, uzunlukları, yaşları ve kaliteleri gibi özellikler göz önünde bulundurularak ticari değerleri belirleniyordu.

Dünyanın en yaygın rezerv para birimi Amerikan doları gibi deniz kabukları da Afrika’da kabileler, topluluklar ve kraliyetler arası ticareti mümkün kılıyordu. Bugün Afrika ülkelerinden Gana’da ulusal para birimine kendi dillerinde deniz kabuğu anlamına gelen ‘cedi’ ismi verilirken Gana cedisi gibi bazı Afrika ülkesi banknotlarının üzerinde de resimleri yer alıyor.

Bir köle=100 bin deniz kabuğu

Kamerunlu antikacı Aboubakar Njiemoun, toplumlar arasındaki ilişkilerin ve ticaretin gelişmesiyle takas yönteminin Afrikalı topluluklar arasında ticarette yetersiz kaldığını belirtirken ‘caurinin’ çıkışını şöyle anlattı: “Takas yöntemi ile sadece malınızı takas edebiliyordunuz yani palm yağına sahipsiniz ve tuza ihtiyacını varsa tuza sahip olan kişi palm yağına ihtiyaç duyana kadar beklemek zorundaydınız. Bu da ticaretin önündeki en büyük engeldi. Böylece Afrikalılar, ilk para olarak cauri adını verdikleri deniz kabuklarını kullanmaya başladı.”

Nijemoun, gruplandırılan deniz kabuklarının 40 tanesinin ipe, 2 bin adedinin halata geçirilerek, 20 bininin ise torbaya konularak Afrika ticaretinde ödeme amaçlı kullanıldığını ifade ederek, “18. yüzyılda bir köle yaklaşık 100 bin deniz kabuğuna satılıyordu” dedi.

Deniz kabuklarının Afrika’nın her bölgesinde ve her toplumunda farklı dillerle adlandırıldığını anlatan Njiemoun, Avrupalı misyonerlerin gelmesiyle Afrika toplumlarının teker teker bakır para kullanmaya başladıklarını söyledi.

Ticaret onayının simgesi..

Nijemoun, deniz kabuklarının para olarak değerini kaybettiğini ancak Afrika toplumlarında mistik değerinin muhafaza edildiğini vurgulayarak, “Afrika’da eğer toprak almak istiyorsanız ödeyeceğiniz güncel paranın üzerine deniz kabuğu koyarak atalarınızın yaptığınız ticarete onay verdiğini göstermek gelenektir” dedi.

Deniz kabuklarının aynı zamanda birçok ritüel ve geleneksel ayinlerde kullanıldığını belirten Njiemoun, Afrika’da birçok etnik grubun ritüelinde inanışa göre ‘öldükten sonra ölüm nehrini geçip ölüler dünyasına girebilmek’ için 20 deniz kabuğunun ödenmesi gerektiğini söyledi.