İhracatın yanı sıra iç pazarda da daralma yaşayan hazır giyim ve ayakkabı üreticilerinin yanı sıra markalar, çözüm önerileri için ortak toplantı düzenledi.

Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten ve Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Ramazan Kaya, bugüne kadar daha fazla şirketin faaliyet gösterdiği, daha fazla istihdam sağlayan ve katma değer üreten sektörlerden ziyade Ankara’da lobileri daha güçlü olan yan sanayinin desteklendiği iddiasını dile getirdiler.

Bölgesel asgari ücret, düşük faizli kredi, özel kur uygulaması, hammadde ithalatında korumanın kalkması ve SGK yükünün azaltılmasını isteyen başkanlar yan sanayi korunurken üreticinin fiyat avantajını kaybetmemesi gerektiğini vurguladılar.

Temmuz ayında satışlara sert fren

Toplantıda konuşan BMD Başkanı Sinan Öncel, 211 üye ile her ay düzenli yapılan anketin sonuçlarını paylaşarak, “Temmuzda satışlar sert fren yaptı. Markalarımızın yüzde 66’sının satışı hazirana göre geriledi. Aynı dönemde cirosunun daraldığını beyan eden markalarımızın oranı yüzde 35. Hazirandan temmuza geçişte her üç firmadan ikisi adet satışında, birinin de cirosunda daralma yaşandı. Yıllık değişime baktığımızda ise markaların yüzde 58’inde adet satışlarının düştüğünü görüyoruz. Ciro artışının resmi enflasyonun altında kaldığını beyan eden markalarımızın oranı da yüzde 66. Bu tablo söz konusu markaların cirolarındaki artışın giderleri karşılayamadığı anlamına geliyor” dedi.

Markalar için kira ve ortak alan giderlerinin de önemli maliyet kalemleri olduğunu belirten Öncel, “Son bir yılda kiralar dolar bazında yüzde 32,11 artı. Fahiş kira artış talepleri ve ham madde ithalatında uygulanan yüksek vergiler başta olmak üzere tüm maliyet artışları er veya geç fiyatlara yansıyor ve enflasyonla mücadeleyi olumsuz etkiliyor” açıklamasını yaptı. Öncel, 2 yıl önce yüzde 10 olan turist satış oranının da yüzde 4’e gerilediğine dikkat çekti.

“Ek vergi, sadece fiyatı artırıyor”

TASD Başkanı Berke İçten de ayakkabı endüstrisinin son iki yılda açık verir pozisyonuna geldiğini belirtti ve ekledi: “Maliyet artışlarına paralel olarak sektör yurt dışında pazar kaybederken ithalat patladı. 2023’ü 1 milyar 270 milyon dolarlık ihracat ve 1 milyar 400 milyon dolarlık ithalatla tamamladık. Dış ticaretteki bozulma bu yıl hızlanarak devam ediyor. İlk yarıda ihracat adet bazında yüzde 20,3, değer olarak yüzde 13,8 geriledi. İthalatımız ise 6 ayda yaklaşık yüzde 22 artışla 817 milyon dolara yükseldi. 2023’ün tamamında 130 milyon dolar olan cari açığımız bu yılın ilk 6 ayında 190 milyon dolara ulaştı.”

İhracattaki dramatik düşüşe karşılık ithalatın patlamasının temelinde sektörün rekabetçiliğini kaybetmesinin yattığını vurgulayan İçten, “Örneğin bir çift spor ayakkabı için kullanılacak malzemeyi hesapladığımızda Çin ile Türkiye arasında 3,9 dolarlık fiyat farkı var. Ayakkabı sektörünün yıllık 70-80 milyon dolarlık ham madde ve yan sanayi ithalatı var. 6 milyar dolarlık ticaret hacminin olduğu sektörde bu miktarı normal değerlendiriyoruz. Yan sanayicilerin ithalat vergilerinin artırılması yönündeki taleplerine katılmıyoruz. Yan sanayiye getirilecek ek vergilerin bitmiş ürün fiyatını artırmaktan başka bir işe yaramayacağını değerlendiriyoruz. Bu yüksek vergiler makul düzeylere inerse, bitmiş ürün maliyetinde en az yüzde 25’lik düşüş yaşanır” açıklamasında bulundu.

“Yan sanayi lobileri etkili”

TGSD Başkanı Ramazan Kaya ise salgın sonrası yaşanan sıkıntılardan dolayı getirilen mali yükümlülüklerin sektörde olumsuz sonuçlara yol açtığını belirterek, “Ciddi maliyetler ile karşı karşıyayız. 7 ay geride kaldı. Ciroda yüzde 10,8, adette yüzde 15 ve en can alıcı nokta bu, kg birim fiyatta yüzde 3,3 düşüş var. Bu da karsız bir duruma yol açtı. Hem maliyet, hem anti damping ve koruma önleminin oluştuğu noktada sermaye yetersiz kalıyor. Son 2 yılda 25 yıldır yaşamadığımız maliyet artışları ile karşılaştık. Enflasyon ile kur dengeli gitmiyor. Bu da bizi pahalı değil çok pahalı bir ülke halilene getirdi. Ciro ve istihdam kaybı ile karşı karşıya kaldık. Dip dalgadayız. Değişim ve dönüşüm yaşıyoruz ama bu kez hızlı çıkamayacağız. Çünkü finans, destekler gibi birçok konuda musluklar kapalı. Yerel markalar yurtdışından alıma yöneldi” dedi.

ORTAK TALEPLER AÇIKLANDI

Dünyanın çok üzerindeki girdi maliyetleri rekabetçiliğe büyük zarar verdi. Ham madde ve yarı mamul ithalatındaki ek vergiler düşürülmeli. Yan sanayi için farklı bir teşvik mekanizması geliştirilmeli.

Sahte ve kayıt dışı üretim nedeniyle devlet milyarlarca liralık zarara uğruyor. Türkiye’nin yurt dışındaki imajına da zarar veren sahte ve kayıt dışı üretimle mücadele daha kararlı bir şekilde yürütülmeli.

Finansman ihtiyacı artan ya da bu zor koşullara rağmen yatırım yapmayı planlayan, teknolojisini yenilemek isteyen firmalar için uzun vadeli ve düşük faizli finansman imkânları geliştirilmeli.

Fahiş kira artışları ürün fiyatına yansıdığı için enflasyonla mücadeleye zarar veriyor ve ticari hayatı sekteye uğratıyor. Tüm ticari gayrimenkullerde kira artışı ile ilgili düzenleme gözden geçirilmeli. YENER KARADENİZ/ekonomim