Dijitalleşme çağının getirdiği fırsatları görerek geleneksel ekonomiyi dönüştürme gücü giderek artan girişimciler 2021 yılında dünya genelinde 1000’in üzerinde start-up’ı değeri 1 milyar doların üzerinde girişim anlamına gelen ‘unicorn’a dönüştürdü. CB Insights tarafından hazırlanan “Dünyanın En Büyük Startupları: 2021’in En Büyük Unicorn’ları” raporuna göre değeri 10 milyar doları aşan ve “decacorn” adı verilen unicorn’ların sayısı ise Aralık 2021 itibariyle 35’i geçti. Başka bir teknoloji yayını Crunchbase’e göre de dünya genelinde unicorn sayısı 1.000’i geçmiş durumda ve bunların arasında en az 30’unun ‘decacorn’ değerlemesine ulaştığı belirtiliyor.

Reckitt’ten yeni risk sermayesi küresel direktörü Rakesh Narayana, Verdict’e verdiği demeçte artık girişimler için ayrıştırıcı olmanın belirleyici tanımın unicorn değil decacorn olmaktan geçtiğini belirterek şöyle diyor: “Artık girişim yatırımları çok daha ana akım ve erişimi kolay hale geldi ve startup’lar için önemli bir mihenk taşı olarak görülen ‘unicorn’ seviyesi girişimlerin başarısını tanımlamak konusunda eskisi kadar önemli değil.

Decacorn muhtemelen bir şirketin büyüdüğüne ilişkin daha

Küresel ekonominin ilk ‘decacorn’u Facebook’un 2007 yılında Microsoft’tan 15 milyar dolar yatırım almasının üzerinden sadece 14 yıl geçmiş olmasına rağmen, Crunchbase verilerine göre Eylül 2021 itibariyle halka açık olmayan bu girişimlerin toplam değeri 3,4 trilyon dolara ulaştı.

Decacorn sayısı bu yıl 2020’yi ikiye katladı

2021’in “Decacorn Yılı” olduğuna ilişkin analizinde Crunchbase değeri 10 milyar doları aşan girişimlerin sayısının 30’u aşarak 2020’ye göre iki katının üzerine çıktığını ve bunun tüm geçmiş yıllardan daha hızlı bir artış olduğunu aktarıyor. 2019 yılında küresel ekonomide sadece 5 decacorn çıkmış, 2020’de bu rakam 15’e yükselmişti.

2013’ten bu yana sayıları 21’e katlandı

GlobalData tarafından yapılan bir araştırmaya göre ‘unicorn’ teriminin ilk kez 2013 yılında risk sermayedarı Aileen Lee tarafından kullanılmasından Ağustos 2021’e unicorn sayısı 21’e katlanmış durumda. Toplam bileşik yıllık büyüme oranı ise yüzde 46,5. 2014 yılında sadece 7 şirket ‘decacorn’ ünvanına sahipti: Snap, Dropbox, Xiaomi, Uber, Palantir, Airbnb ve 2018 yılında Walmart’ın satın aldığı Flipkart – artık hepsi halka arz edilmiş şirketler.

2021’in ilk yarısında start-up yatırımları rekor kırdı

Küresel risk sermayesi yatırımları Refinitiv verilerine göre 2021’in ilk yarısında tarihi rekor kırdı. 2020’nin tamamında pandemiye rağmen startup’lara toplamda 251,2 milyar dolar yatırım yapılırken, Haziran 2021 itibariyle 2020 yılının tamamındaki yatırım tutarı da aşıldı ve 268,7 milyar dolar birbirinden başarılı girişimlere yatırım olarak gitti. GlobalData verilerine göre pandemi kaynaklı yavaşlama nedeniyle unicornların sayısında 2020’nin başında bir yavaşlama olsa da, 2021’in ilk yarısında 228 girişim ‘unicorn’ statüsüne kavuştu ve 2021’in yılının tamamında bu rakamın da yeni bir rekorla tazelenmesi öngörülüyor.

Bytedance 140 milyar dolarla en değerli girişim

Çinli video paylaşım platformu Douyin ve uluslararası versiyonu TikTok’un geliştiricisi Bytedance, 140 milyar dolar değerleme ile 2021’e damga vuran en büyük girişim. GlobalData’nın şirkete biçtiği değer bu ancak özel startup değerlemelerinde tam büyüklük çok şeff af şekilde paylaşılmadığından bazı uzmanlar Bytedance’in büyüklüğünün 250 ila 400 milyar dolar arasında bile olabileceğini tahmin ediyor. Tesla’nın kurucusu Elon Musk’ın -Dublin merkezli – uzay teknolojileri şirketi SpaceX ilk ticari uzay yolculuğunu gerçekleştirdikten sonra 100 milyar doların üzerinde piyasa değeriyle 2021 itibariyle 2. büyük start-up. Hong Kong’daki halka arzı Çinli otoritelerce engellenen Alibaba’nın fintek şirketi Ant Group ve ABD’li fintek girişimi Stripe da en değerli dört girişim arasında. Sadece bu dört şirketin halka açılması toplamda 3,4 trilyon dolar değerlemesi olduğu tahmin edilen start-up dünyasından 500 milyar dolar değeri götürebilir.

2021 EXİT’LERİ 1 TRİLYON DOLARA DAYANDI

● Halka arz edilerek “exit” olan girişimler de 2021’de hızla arttı ve Crunchbase verilerine göre 2021’de 83 unicorn halka arz edildi. Bu girişimlerin ilk halka arz değerlerinin toplamı ise 1 trilyon doların hemen altındaydı. 2020 yılında sadece 38 şirket exit yapmış ve toplam 394 milyar dolar halka arz büyüklüğüne ulaşmıştı.

FİNTEK EN FAZLA DECACORN ÇIKARTAN SEKTÖR

● Yapay zekadan, otomotive, sağlık hizmetlerinden e-ticaret ve fi nans teknolojilerine unicorn ve decacorn şirketler çıkan sektör yelpazesi hayli geniş. Ancak Finans teknolojileri ve e-ticaret bu sektörler arasında en fazla decacorn çıkartan alanlar. Mevcut unicorn’ların yarısı e-ticaret, cloud veya fi ntek sektörlerinde faliyet gösteriyor. Diğer yüzde 30’luk bir grup ise yapay zeka, sağlık teknolojileri, eğitim teknolojileri, big data, siber güvenlik, dijital medya ve blokzincir alanlarında. Finansal hizmetler ve ödeme yazılımı şirketi Stripe 95 milyar dolar değerleme ile en büyük fi ntek girişimi. İsveç merkezli “şimdi al sonra öde” fi ntek girişimi Klarna 45,6 milyar dolar büyüklüğüyle fi ntek decacorn’lar arasında ikinci sırada. 33 milyar dolar değerleme ile Revolut, en fazla decacorn çıkartan fi nans teknolojileri (fi ntek) alanının en büyük startup’ları oldu. Unicorn ve decacorn’ların en büyük yatırımcısı ABD’li Tiger Global. Sequoia Capital ve Softbank ise Tiger Global’dan sonra ilk üçteki büyük yatırımcılar. Bu dev yatırımcıların güçlü girişim portföylerinde en önemli üç sektör de e-ticaret, cloud ve fi ntek. E-ticaretin decacorn dünyasının sıradaki yıldız sektörü olması bekleniyor ve şimdiden 5 e-ticaret girişimi 2021’in decacorn listesine girmiş durumda. Türk Trendyol da 16,5 milyar dolar değerleme ile e-ticaretin decacorn’larından. 39 milyar dolarlık Instacart, 15 milyar dolarlık GoPuff ve 14,3 milyar dolarlık Grab bu alandaki en başarılı decacornlar arasında görülüyor.

UNİCORN’LARIN YARISI ABD’DE YÜZDE 22’Sİ ÇİN’DE

● Unicorn’ların coğrafi dağılımına bakıldığında, GlobalData 31 Ağustos 2021 itibariyle dünyadaki unicorn statüsüne ulaşmış girişimlerin yüzde 50’sinin ABD’de bulunduğunu aktarıyor. Bu başarılı girişimlerin yüzde 22’si ise Çin’de. Avrupa toplam unicorn’ların sadece yüzde 12’sine ev sahipliği yaparken, Asya Pasifi k Bölgesi (Çin hariç) unicorn’ların yüzde 9’unu bünyesinde bulunduruyor. Geri kalan yüzde 7’lik kısım ise dünyanın farklı coğrafyalarındaki unicornları temsil ediyor. OMERS Ventures yönetici ortağı Harry Briggs artık unicorn’ların sadece gelişmiş dünyada ortaya çıkmadığını, Afrika’da bile unicorn statüsündeki girişimlerin sayısının hızla arttığını belirtiyor. Hilal Sarı/Dünya